De komende elf jaar worden bijna 40.000 woningen te dicht bij drukke wegen gebouwd, blijkt uit data-onderzoek van Investico. De lucht is er te vervuild en voldoet niet aan de gezondheidsrichtlijn van de GGD. Zo adviseert de GGD minimaal 150 meter afstand te houden van een snelweg, minimaal 50 meter afstand van een drukke buitenstedelijke weg en 25 meter van een drukke binnenstedelijke weg. Als huizen dichterbij worden gebouwd is er een verhoogd risico voor de volksgezondheid.

Fijnstof en stikstofdioxide veroorzaken luchtwegklachten zoals astma. De stoffen verhogen bovendien het risico op longkanker, hart- en vaatziekten en diabetes.

Het gaat in totaal om 204 bouwprojecten die niet voldoen aan de GGD-richtlijn Luchtkwaliteit en Gezondheid. Gemeenten hebben voor al deze plannen goedkeuring gegeven, sommige zijn al gebouwd. Met gemiddeld 2.1 personen per huishouden betekent dit dat zo’n 80 duizend mensen te dicht bij een weg gaan wonen. Bovendien zijn veel woningbouwplannen nog in de maak, waardoor het aantal huishoudens dat op een ongezonde locatie gaat wonen verder zal toenemen.

De gemeente Zoeterwoude scoort het slechtst en zet naar verhouding de meeste woningen te dicht naast een weg. Verder staan Huizen, Oegstgeest en Stichtse Vecht in de top van gemeenten die relatief veel woningen te dicht op drukke wegen bouwen. Amsterdam en Den Haag bouwen de meeste huizen naast de weg, maar horen dan ook bij de steden die de meeste huizen bouwen.

Voor dit onderzoek analyseerde Investico duizenden woningbouwplannen, verkregen via Cobouw Bouwberichten, onderdeel van vakblad voor de bouw Cobouw. De plannen omvatten ongeveer 400.000 nieuwe huizen. Investico werkte samen met Trouw en De Groene Amsterdammer, EenVandaag, De Gelderlander, Tubantia, De Stentor, Leidsch Dagblad, Noordhollands Dagblad, Vers Beton en de Onderzoeksredactie Brabant (BN DeStem, Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad).

Veruit de meeste woningen die te dicht bij een weg komen te staan zijn huurwoningen, blijkt uit de data-analyse. Twee derde zijn sociale huurwoningen of huurhuizen in het middensegment en de vrije sector. In sommige gevallen gaat het ook om zorgappartementen voor ouderen. Dit is een risicogroep die extra last heeft van vervuilde lucht.

Uit de plannen is niet altijd af te leiden waar welk soort woningen komt. In sommige gevallen komen sociale huurders in gemengde projecten op de meest ongezonde plekken te wonen. Zo worden in Almere weliswaar slechts 224 van de ruim 9000 nieuwe woningen te dicht naast een drukke weg gezet, maar dat zijn allemaal sociale huurwoningen. Ook binnen nieuwbouwprojecten plaatsen projectontwikkelaars de sociale huurwoningen soms aan de wegzijde, terwijl koopwoningen of huurwoningen in de vrije sector dan verder van de weg worden gezet, zoals in Nijmegen, Amsterdam en Amersfoort.

Een prijsprikkel voor de gezondheidskloof

‘Er is nu eenmaal een prijsprikkel in dit systeem’, legt Edwin Buitelaar uit, hoogleraar grond- en vastgoedontwikkeling aan de Universiteit Utrecht. ‘Op de prijs van sociale huur en vrije sector huurwoningen heeft de locatie minder invloed dan op koopwoningen’, zegt Buitelaar. De prijzen van huizen in de huursector worden grotendeels bepaald door een puntenstelsel, waar de locatie nauwelijks in wordt meegenomen.

Dat vergroot de gezondheidskloof, zegt Leon van den Toorn, longarts van het Erasmus MC en voorzitter van de longartsenvereniging NVALT. ‘Door de goedkoopste woningen op de slechtste plekken neer te zetten, gaan er mensen op ongezonde plekken wonen, in huizen die vaak al geen gezonde omgeving vormen, vanwege vocht en schimmel’, zegt Van den Toorn.

Doordat het zoeken is naar ruimte, ziet de GGD dat steeds meer naar dit soort plekken wordt uitgeweken. ‘We moeten bouwen en dit is echt de beste locatie, zeggen gemeenten dan, nadat wij hebben gezegd dat we het echt geen goed idee vinden’, zegt Marieke Dijkema, voorzitter van de werkgroep Luchtkwaliteit en Gezondheid.

De meeste gemeenten die we om een reactie vragen, verwijzen naar de wettelijke normen waar ze aan voldoen, maar die zijn zo ruim dat vrijwel heel Nederland hieraan voldoet.

Onderstaande kaart toont de locaties waar nieuwbouw zich te dicht bij drukke wegen bevindt.