Flexibele huurcontracten

Flexibel de huur verhoogd, en op straat gegooid

Postbussen in Rotterdam. Beeld door: Gerard Stolk / Flickr

Nieuws

Helft van de huurhuizen aangeboden met tijdelijk contract

Bijna de helft van alle particuliere huurwoningen wordt aangeboden met een tijdelijk contract, waardoor huurders sneller op straat komen te staan en de huur vaker verhoogd kan worden. In strijd met politieke beloften van oud-minister Stef Blok (VVD) en minister Kajsa Ollongren (D66) zijn ‘vaste’ huurcontracten inmiddels niet meer de norm. Dat blijkt uit onderzoek van Platform Investico in samenwerking met de Rotterdamse nieuwssite Vers Beton, mede voor De Groene Amsterdammer en Trouw. 

Toenmalig minister voor Wonen Stef Blok introduceerde vijf jaar geleden ‘flexibele huurcontracten’ als oplossing voor het woningtekort, dat ook toen al schrijnend was. Verhuurders zouden volgens hem meer huizen gaan aanbieden als dat ook op tijdelijke basis kon. Op kritische vragen in de Tweede Kamer beloofde hij dat flexibele huurcontracten een uitzondering zouden blijven.

Blijf op de hoogte van onze onderzoeken. Meld je aan voor de nieuwsbrief

Dat is niet gebeurd, blijkt uit het Investico-onderzoek. De wet heeft het aantal huurwoningen niet vergroot, maar de rechten van veel huurders wel beperkt. Huurders in de particuliere sector verhuizen nu vaker, en dat heeft een snellere huurstijging mogelijk gemaakt. Uit een representatieve steekproef op verhuurwebsite Pararius; het grootste verhuurplatform van Nederland, blijkt dat de helft van de huurcontracten nu wordt aangeboden voor één of twee jaar. Bovendien wordt bij een derde van de tijdelijke contracten ook een minimum-huurperiode afgesproken. Dat is in strijd met de wet.

Steekproef onder 160 verhuurmakelaars

Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken beweerde afgelopen mei in antwoorden op Kamervragen dat vaste huurcontracten voor onbepaalde tijd nog steeds ‘de norm’ zijn. Ze baseert zich op de jaarlijkse monitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Die geeft de situatie echter verkeerd weer, erkent het CBS zelf. ‘De monitor is niet betrouwbaar genoeg om de ontwikkeling van tijdelijke huurcontracten goed vast te stellen’, laat hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van CBS weten na vragen van Investico. De monitor over 2019 zal zelfs worden afgeblazen.

In een reactie op de bevindingen van Investico laat het ministerie weten de uitkomst van zijn eigen evaluatie af te willen wachten. Die wordt verwacht rond de zomer van 2021. Vooruitlopend daarop bereidt minister Ollongren een wetsvoorstel voor waarin nog meer tijdelijkheid wordt toegestaan: ze wil dat verhuurders tijdelijke huurcontracten kunnen stapelen en de nu nog verboden minimum huurtermijn legaliseren. Oppositiepartijen GroenLinks en PvdA hebben vorige week een wetswijziging voorgesteld waarmee tijdelijke huurcontracten alleen in uitzonderingsgevallen gebruikt mogen worden.

Voor de steekproef van Investico zijn meer dan honderdzestig verhuurmakelaars persoonlijk bevraagd over de huurcontracten van in totaal 259 huizenadvertenties. Daaruit blijkt dat 47 procent van de huizen en appartementen met een tijdelijke contract wordt aangeboden. Met jaarlijks ongeveer 40 duizend huuradvertenties vertegenwoordigt Pararius zo’n 65 procent van de commerciële vrije huursector. Carla Huisman, onderzoeker aan de TU Delft, die promoveerde op tijdelijke huurcontracten, zegt dat de steekproef van Investico een goed beeld geeft van het aanbod in de particuliere huursector.

Doorstroom doet huurprijs stijgen

Bij een nieuwe bewoner stijgt de huurprijs van een woning bijna vier keer sneller dan bij een zittende huurder; dit jaar gemiddeld 9,5 procent vergeleken met 2,4 procent, blijkt uit cijfers van het CBS. ‘Met meer doorstroom in de vrije sector wordt geen enkel probleem opgelost’, zegt Christian Lennartz van het Planbureau voor de Leefomgeving. ‘De prijzen kunnen alleen harder stijgen. Elke keer dat een woning vrijkomt, kan de huurprijs worden aangepast aan de markt.’

Tijdelijke huurcontracten zijn volgens het onderzoek een landelijk probleem. Ook buiten de vijf grootste steden wordt in veertig procent van de gevallen een flexibel contract gehanteerd. Appartementen in Heiloo en Franeker werden aangeboden voor maximaal twee jaar, net als in het dorpse Vijfhuizen waar je ‘gegarandeerd niet langer kan blijven dan 24 maanden’.

Particuliere investeerders staken de afgelopen jaren niet zozeer geld in de bouw van ‘extra’ woningen, ze onttrokken vooral koopwoningen aan de koopmarkt, zegt Barend Wind, huisvesting-onderzoeker voor de Universiteit van Groningen. ‘Dat is aantrekkelijker geworden met de komst van tijdelijke huurcontracten omdat je de huurder eruit kan zetten als het verkopen van het pand weer aantrekkelijker wordt.’ Pensioenfondsen en andere institutionele beleggers investeren wel in nieuwbouw, maar gebruiken vrijwel geen tijdelijke huurcontracten.

Verantwoording

Investico is radicaal transparant. In verantwoordingsdocumenten maken wij onze onderzoeksmethodes en resultaten openbaar zodat publiek en andere onderzoekers ons werk kunnen controleren en erop kunnen voortbouwen. In de longread van het onderzoek hieronder verwijzen noten naar het bronmateriaal. Wilt u meer weten over onze missie en methode? Lees meer

Onderzoek met bronnen

Flexibel de huur verhoogd, en op straat gegooid

Postbussen in Rotterdam. Beeld door: Gerard Stolk / Flickr

Tijdelijk huurcontracten zouden een uitzondering blijven, beloofde de overheid. Maar ‘flexibel’ werd de norm. Huren stijgen alleen harder en er is meer ruimte voor slechte en onwettige contracten.

Berend uit Bergen op Zoom is nog maar 19 jaar oud als zijn huisbaas hem voor de rechter sleept, hij wil zijn huis niet verlaten. Een ander had het misschien niet op een rechtszaak laten aankomen, zegt hij, maar dit is wat zijn vader hem heeft bijgebracht: handelen naar waar je voor staat. ‘In theorie bestaat er eindeloos huurbescherming’, zegt Berend. Maar twee weken later bepaalt de rechter: in dit geval niet.

Het was een kleine woning boven een winkel in Utrecht, met schimmel op de muren en een penetrante rooklucht, maar op loopafstand van de kroegen op de Neude. ‘Supervet’ volgens Berend, hier wilde hij wel een paar jaar wonen. Twaalf maanden later stond hij toch op straat. Niet omdat de woning zou verdwijnen of voor een ander doel zou worden gebruikt, maar gewoon omdat het kan.1 

Sinds 20162 mogen particuliere verhuurders huurcontracten van één of twee jaar3 aanbieden, waarna ze de huurder ook zonder goede reden op straat kunnen zetten.4 Stef Blok, toenmalig minister voor Wonen, introduceerde deze flexibele huurcontracten vijf jaar geleden als oplossing voor het woningtekort dat ook toen al schrijnend5 was. Tijdelijke contracten hadden als doel ‘nieuw aanbod los te trekken’ en zouden volgens de minister ‘een belangrijke bijdrage aan de doorstroming’ leveren. Tegelijkertijd beloofde hij plechtig aan een bezorgde Tweede Kamer om gebruik van flexibele huurcontracten in toom te houden. Het was nadrukkelijk niet de bedoeling dat tijdelijke contracten ‘de norm’ zouden worden.6

Word nu Vriend van Investico en versterk de onderzoeksjournalistiek in Nederland

Steun ons

Tijdelijke contracten leiden niet tot groter aanbod

Van die beloftes is niets terecht gekomen, blijkt uit onderzoek van Platform Investico in samenwerking met Vers Beton mede voor De Groene Amsterdammer en Trouw. We doken in de ‘black box’ die de particuliere huurmarkt7 is; deden een representatieve steekproef onder huuradvertenties8 en spraken met onderzoekers, huurders, makelaars en juristen. Daaruit blijkt dat in tegenstelling tot wat de minister in 2015 voorspelde, tijdelijke contracten niet voor substantieel meer woningaanbod hebben gezorgd. Wel konden de huurprijzen harder stijgen en verkeert doorstroming vanuit de sociale huur inmiddels op een historisch dieptepunt.

Hoewel de overheid beloofde9 de trend van tijdelijke huurcontracten scherp te gaan ‘monitoren’, blijken die rapportages mislukt.10 Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken beweerde afgelopen mei onterecht, in antwoorden op Kamervragen, dat vaste huurcontracten voor onbepaalde tijd nog steeds ‘de norm’ zijn.11 Ook Vastgoed Belang,12 de branchevereniging van particuliere verhuurders, stelt dat een contract voor onbepaalde tijd de norm ‘is en blijft’. 

Dat klopt niet, blijkt uit onze steekproef op de grootste Nederlandse verhuurwebsite Pararius.13 Bijna de helft van alle particuliere huurwoningen wordt inmiddels in de markt gezet met een tijdelijk contract, veel meer dan ooit de bedoeling was. Uit de steekproef blijkt bovendien dat verhuurders bij een derde van de tijdelijk verhuurde woningen ook nog een minimumtermijn14 hanteren. Deze constructie, waarbij een huurder niet zo lang kan blijven als hij wil, maar tegelijkertijd ook niet altijd weg kan, is wettelijk niet toegestaan,15 maar daar trekken deze verhuurders zich niets van aan.

Bloks lobby voor flexmarkt

Na het dessert in de conferentiezaal van viersterrenhotel Platzl in München, waar op zes oktober 2014 een vastgoedbeurs plaatsvindt, neemt minister Blok het woord. De zaal zit vol met buitenlandse vastgoedpartijen. Blok probeert hen te enthousiasmeren om geld in de Nederlandse huurmarkt te steken. Trots vertelt hij over de ‘steeds grotere en flexibelere huurmarkt’. Eerder die avond, vóór het hoofdgerecht in een ander hotel, hield hij een vergelijkbaar praatje. Zo hopt hij twee dagen van diner naar diner en van ‘bilateraal’ naar ‘netwerkpicknick’. Steeds met de flexibilisering van de Nederlandse woningmarkt als een van zijn belangrijkste ‘talking points’. Want, zo houdt hij de zaal met investeerders voor, steeds meer mensen zijn op zoek naar ‘flexibele woonoplossingen’, Nederland heeft een vrijere huurmarkt nodig en de overheid neemt nu ‘ongekende stappen’ om dat mogelijk te maken.16 

Anderhalf jaar later vergadert Blok met Kamerleden op het Binnenhof in Den Haag over de nieuwe huurwet. Die kan volgens hem niet langer wachten:17 ‘De flexibilisering van de arbeidsmarkt vraagt om een flexibelere woningmarkt.’ Hij verzekert18 ongeruste Kamerleden dat ook de huurder er daarmee op vooruit gaat. Flexibele huurcontracten leiden immers tot ‘extra aanbod op de huurmarkt’; de leegstand neemt af doordat ‘mensen die het spannend vinden om hun leegstaande huis te verhuren’ over de streep worden getrokken; en niet gebruikte kantoren worden volgens Blok zo makkelijker omgebouwd19 tot appartementen. Oftewel, zolang de verhuurder maar niet een leven lang vast zit aan z’n huurder zal de markt de ergste woningnood vanzelf ledigen.

Buy-to-let

Van die voorspellingen is vrijwel niets uitgekomen. De particuliere huursector is wel met ruim twintig procent gegroeid, blijkt uit cijfers van de Rijksoverheid.20 Maar dat is geen verlichting van de woningnood. Particuliere investeerders staken de afgelopen jaren niet zozeer geld in de bouw van extra woningen maar onttrokken vooral koopwoningen aan de koopmarkt, zegt Barend Wind, huisvesting-onderzoeker aan de Universiteit van Groningen. Individuele pandjesbazen kopen huizen om ze direct door te verhuren, de zogenoemde buy-to-let.21 ‘Dat is aantrekkelijker geworden met de komst van tijdelijke huurcontracten omdat je de huurder eruit kan zetten als het verkopen van het pand weer aantrekkelijker22 wordt.’ In Amsterdam werden op die manier zoveel koopwoningen aan de markt onttrokken dat de gemeente buy-to-let van nieuwbouw heeft verboden.23

Pensioenfondsen en andere institutionele beleggers investeren wél in nieuwbouw maar gebruiken vrijwel geen tijdelijke huurcontracten.24 Ze bouwen de afgelopen jaren misschien iets meer huizen,25 maar verhuren die met ‘vaste’ huurcontracten. Beleggers willen de garantie dat ze de geïnvesteerde miljoenen terugverdienen en willen huurders daarom juist zo lang mogelijk aan zich binden. ‘Elke mutatie kost geld, daarom wil deze groep het liefst langdurige huurrelaties’, zegt Irma Vergeer26 van vb&t Verhuurmakelaars. ‘Zij zitten niet te wachten op tijdelijke huurcontracten.’ 

Het kleine beetje groei in het aanbod van huurwoningen blijkt in gang te zijn gezet door eerder gedane wetswijzigingen. Zo werd het tien jaar geleden al makkelijker gemaakt om kantoorpanden om te katten tot startersappartementen, zegt Hilde Remøy,27 die voor de TU Delft onderzoek doet naar zulke ‘transformaties’. ‘Dat het aantal omgebouwde panden al jaren stijgt, komt niet door de tijdelijke huurcontracten.’ 

Ook de verwachting dat verhuurders hun reeds leegstaande appartementen nu wél zouden verhuren is niet ingelost. Op basis van de Leegstandwet uit 2013, kon een leegstaand pand al tijdelijk verhuurd worden als het bijvoorbeeld niet verkocht28 raakte. Nieuwe tijdelijke contracten hebben hier niets aan veranderd, en de leegstand is de afgelopen vijf jaar dan ook amper afgenomen.29

Niemand houdt flexibilisering bij

‘Mijn vrees en verwachting is dat nieuwe huurders standaard tijdelijke contracten krijgen’, zei SP-senator Frank Köhler nog tijdens de wetsbespreking met Stef Blok. Onterecht, vond Blok.30 ‘Een contract voor onbepaalde tijd blijft wat mij betreft de norm.’ Zelfs in een toelichting31 van de wet verzekerde hij dat het ‘uitdrukkelijk geenszins de bedoeling’ is dat tijdelijke huurcontracten de standaard worden. Hij zegde toe dat hij het gebruik ervan met jaarlijkse rapportages zal monitoren.32

Bijna vijf jaar later werpen wij een blik op die ‘monitor’ – jaarlijks bijgehouden door het CBS. 33Het eerste dat opvalt is dat sommige getallen niet kunnen kloppen. Het aantal antikraakcontracten dat de monitor noemt, bijvoorbeeld, is tien keer lager dan het aantal uit ander, door het ministerie ingesteld onderzoek door onderzoeksbureau Companen. Ook andere cijfers lijken, in vergelijking met elders gepubliceerde gegevens, telkens een grove onderschatting.34 Gevraagd om uitleg geeft het CBS na lang heen-en-weer mailen toe: de monitor is ‘niet betrouwbaar genoeg om de ontwikkeling van de tijdelijke huurcontracten goed vast te stellen.’ Hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen laat weten dat de reeds aangekondigde monitor voor 2019 zal worden afgeblazen.35

Niemand in Nederland blijkt dus bij te houden hoe snel de huurmarkt flexibiliseert. Woningplatform Funda plaatst naast koopwoningen ook huuradvertenties en houdt daarvan bij hoe vaak de makelaar zelf ‘tijdelijk’ aanvinkt. Een korte belronde wijst echter uit dat die categorisering vaak niet klopt.36 Ook experts en hoogleraren kunnen slechts schatten.37 Dat was aanleiding voor onze eigen representatieve steekproef onder het huidige huuraanbod op Pararius. Met dagelijks ruim tienduizend huuradvertenties van zowel kleine als grote huurbazen vind je op Pararius ongeveer 65 procent van het aanbod in de particuliere vrije huursector, het is het ‘Funda’ voor huurwoningen.38

We bouwden een scraper in programmeertaal R en ‘schraapten’ daarmee 369 willekeurig geselecteerde huizenadvertenties van de verhuurwebsite. Bij elke ‘geschraapte’ advertentie zochten we uit met wat voor huurcontract de verhuurder het huis aanbiedt. Als dat niet in de advertentie stond, zoals vaak het geval was, belden we de makelaar. Uiteindelijk kregen we 259 keer antwoord.

Uit deze steekproef blijkt dat bijna de helft van de huizen en appartementen met een tijdelijk huurcontract wordt aangeboden. Om precies te zijn: 47 procent.39 Samen met de Rotterdamse nieuwssite Vers Beton keken we ook naar het aanbod op de Rotterdamse huurmarkt. Uit die gerichte steekproef blijkt dat tijdelijke contracten in de havenstad bijna twee keer vaker voorkomen dan een vast contract.40

Onze landelijke steekproef wijst bovendien uit dat het niet alleen een grootstedelijk fenomeen is. Als we Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven niet meerekenen, krijg je als huurder nog steeds in veertig procent van de gevallen een tijdelijk contract aangeboden.41 Ook appartementen in Heiloo en Franeker werden aangeboden voor maximaal twee jaar, net als in het dorpse Vijfhuizen waar je ‘gegarandeerd niet langer kan blijven dan 24 maanden’.

‘Ik schrik van de toename die hieruit blijkt,’ zegt Christian Lennartz42 van het Planbureau voor de Leefomgeving als hij onze cijfers bekijkt. ‘Als je kijkt naar de huidige bewoning denk je dat tijdelijke contracten nog een uitzondering zijn, maar dat geldt duidelijk niet voor wie nu een woning zoekt. Ik denk dat deze trend, die door de coronacrisis misschien iets versneld is, alleen maar zal doorzetten.’ Volgens Carla Huisman,43 onderzoeker aan de TU Delft die een proefschrift schreef over tijdelijke huurcontracten, geven onze cijfers een goede indruk van de huurmarkt. ‘Het is een relatief kleine steekproef maar een stuk robuuster dan de vage cijfers van het CBS. De helft van het aanbod tijdelijk, dat is een droevig resultaat.’ In minder dan vijf jaar tijd is de woningmarkt ingrijpend veranderd. Minister Ollongren weet het nog niet, maar vaste huurcontracten zijn niet langer de norm.

We leggen onze bevindingen voor aan het ministerie, dat laat weten nog niet vooruit te willen lopen op de uitkomst van zijn eigen evaluatie die verwacht wordt rond de zomer van 2021.44

Verhuurders zaaien verwarring

Flexibele contracten mogen dan de norm zijn, niet iedereen is daar even eerlijk over. Wie als woningzoeker door de eindeloze advertenties scrollt, ziet vaak niet om welk type contract het gaat. En als het er wel bij staat, klopt dat niet altijd, ontdekken we. Als we verhuurmakelaars bellen blijkt dat woningen die als ‘onbepaalde tijd’ gecategoriseerd staan, toch tijdelijk worden verhuurd en andersom. Vaak krijgen we een ontwijkend antwoord, de meesten proberen ons gerust te stellen. ‘Jij kunt dan wel elke maand opzeggen.’ Sommigen zinspelen op verlenging: ‘Als je de huur netjes betaalt, dan zien we na twee jaar wel’. Een enkeling windt er geen doekjes om: ‘Na twee jaar is het ook echt over’. Of: ‘Dit geeft de verhuurder wat zekerheid, het is de enige troef die ze nog in handen hebben’. Want, zegt weer een ander:45 ‘Als je een contract voor onbepaalde tijd geeft, krijg je je woning nooit meer terug’.

Zo duidelijk als de Rotterdamse verhuurmakelaar Lonni Dekker van Max Property Rentals is echter niemand: ‘Wij werken altijd eerst met tijdelijke huurcontracten. Honderd procent. Daarna kunnen huurders er eventueel in blijven, maar dat gebeurt in ongeveer tien procent van de gevallen, als de relatie goed genoeg blijkt. Als je het ooit wil verkopen is het huis nou eenmaal meer waard zonder huurder erin.’ Maar, benadrukt ze, daar proberen ze huurders niet te wijs over te maken.46 

Bij een derde van de tijdelijk verhuurde woningen, zo blijkt uit ons onderzoek, wordt bovendien ook nog een minimumtermijn47 gesteld. De huurder kan dan niet blijven, maar ook niet weg wanneer die wil. Dat is in strijd met de wet die voorschrijft dat een huurder bij een tijdelijk huurcontract altijd tussentijds mag opzeggen.48 

Verhuurders zaaien regelmatig verwarring door slecht opgestelde contracten.49 Zelfs voor juristen is het soms onduidelijk of het contract een minimale of een maximale huurtermijn voorschrijft;50 beiden worden vaak omschreven als een contract voor ‘bepaalde tijd’. Advocaat Rogier Scheltes51 die al twintig jaar huurders bijstaat wijdt het aan een heel slecht in elkaar gezette wet. ‘Doordat de regelgeving een zooitje is, zijn de contracten ook een zooitje. Verhuurders gaan er mee aan de haal.’ 

Zolang de huurder zijn rechten niet kent, of het contract genoeg ruimte laat voor interpretatie, komt de huisbaas er mee weg. Er is zelfs een juridische sluiproute voor: ‘Met een extra clausule in het contract kan die minimumtermijn nietig verklaard worden zonder dat het hele contract wordt ontbonden’, vertelt de Rotterdamse jurist Nurlan Agayev52 van Alterlaw. Agayev noemt het zelf geen sluiproute, maar een standaard werkwijze. Hij krijgt regelmatig verhuurders over de vloer die hem vragen wat de kansen zijn dat de huurder zo’n onwettig contract voorlegt aan de rechter. ‘Als zeven van de tien huisbazen ermee wegkomen, doen ze het gewoon.’

Hogere prijzen voor nieuwe huurders

Het liefste was de 26-jarige Pam53 samen met een vriendin in Amsterdam gaan wonen. Dat lukte niet, maar na lang zoeken vond ze ‘in de krochten van het internet’ een appartement in Haarlem. 925 euro voor 40 vierkante meter. Ze kregen een huurcontract voor twee jaar. ‘Ik had daar eigenlijk geen vragen bij. Als student had ik ook altijd een tijdelijk contract gehad, voor mij was dat heel normaal. Ik geloof dat mijn ouders het wel vreemd vonden.’

Pam had wel het vermoeden dat de huur veel te hoog was en besloot die aan te vechten bij de huurcommissie. Die gaf haar gelijk. Alle te veel betaalde huur moest terugbetaald worden, tot ongenoegen van haar huisbaas. ‘Hij heeft een half uur lopen schreeuwen over de telefoon, noemde ons van alles.’ Dat er aan het eind van de huurperiode een brief in de bus lag, was voor Pam dan ook geen verrassing: haar contract werd niet verlengd. Ze denkt dat de verhuurder aan de nieuwe bewoners weer gewoon het volle pond vraagt. ‘Daar verdient deze huurbaas veel aan. Tijdelijke contracten zijn er voor de huisjesmelkers, niet voor de huurder.’

Doordat Pam door haar boze verhuurder de wacht kreeg aangezegd ‘maakte ze plaats’ voor een nieuwe huurder. Uit cijfers blijkt dat huurders zoals zij in de particuliere huursector steeds vaker verhuizen.54 Maar de vraag is: waar naartoe? Wie naar de cijfers van het landelijk woononderzoek van de Rijksoverheid kijkt, ziet dat huurders in de particuliere sector wel vaker verhuizen55 maar niet doorstromen naar een andere sector.56 Ze verplaatsen zich van de ene naar de andere particuliere huurwoning. Doorstroom vanuit corporatiewoningen – een belangrijk doel van de nieuwe huurwet uit 201557 – is ondertussen op een historisch dieptepunt.58 Zo is er een soort stoelendans ontstaan, die geen probleem oplost maar wel een nieuw probleem creëert: hogere huren.

Investico werkt altijd samen met andere media. Zo versterken we de onderzoeksjournalistiek in Nederland.

Lees meer over ons

‘Met meer “doorstroom” in de vrije sector, kunnen de huurprijzen sneller gaan stijgen’, legt Lennartz59 van het Planbureau voor de Leefomgeving uit. Huurder en verhuurder spreken in een contract vaak een vaste jaarlijkse huurverhoging af. Maar bij een nieuwe bewoner vervalt die afspraak. De pandjesbaas vraagt de nieuwe huurder meestal vele malen meer: dit jaar kreeg een zittende huurder gemiddeld een verhoging van 2,4 procent voor de kiezen, een nieuwe huurder 9,5 procent – bijna vier keer60 zo veel. Het kabinet maakt momenteel plannen om huurverhogingen aan banden te leggen, ook in de vrije sector, maar die beperkingen zullen niet gelden als er een nieuwe bewoner61 in een woning komt.

Barend Wind,62 die onderzoek doet naar huisvesting aan de Universiteit van Groningen is niet verbaasd dat de vruchten van de flexibilisering alleen geplukt worden door verhuurders. ‘De huurmarkt is bijna altijd een nulsomspel’, legt hij uit. Er bestaat niet zoiets als een win-win. ‘Als de verhuurder er beter van wordt, wordt de huurder er slechter van, en andersom.’

Een huurder is eigenlijk nooit gebaat bij een woning met een einddatum. Zelfs als je van plan bent om maar voor korte tijd ergens te wonen, dan bepaal je alsnog liever zelf wanneer je weer vertrekt. Van de vermeende, indirecte voordelen voor huurders, zoals een groter woningaanbod of vrijkomende sociale huurwoningen, blijkt niets terecht gekomen. De huurder is er sinds de introductie van tijdelijke contracten alleen maar op achteruit gegaan.

Als het aan minister Ollongren ligt wordt de woningmarkt alleen maar flexer, ze schrijft momenteel aan een wetsvoorstel dat het stapelen van tijdelijke contracten mogelijk maakt.63 Volgens PBL-onderzoeker Christian Lennartz64 is de woningmarkt nu al een ‘verhuurdersmarkt’ geworden in plaats van een ‘huurdersmarkt’. Hij verwacht dat het aandeel tijdelijke huurcontracten de komende jaren alleen maar verder zal oplopen. ‘Dit is precies wat er is gebeurd op de arbeidsmarkt, en daar is een tijdelijk contract nu de norm voor jongeren. Waarom zou dat op de huurmarkt anders zijn? Waarom zou je als verhuurder een vast contract geven als je ook een tijdelijke kan bieden?’


  1. Interview Berend (achternaam bekend bij de redactie), 10 november 2020 

  2. Per 1 juli 2016 

  3. Het wetsvoorstel doorstroming huurmarkt 2015 ging uit van een huurovereenkomst voor bepaalde tijd van één jaar of korter. na een amendement is dit veranderd in twee jaar of korter 

  4. Memorie van Toelichting: Voor de nieuwe huurovereenkomst van één jaar of korter gaat 7: 228, eerste lid, van het BW echter onverkort gelden, zodat deze huur van rechtswege eindigt wanneer de termijn waarvoor zij is aangegaan, is verstreken. 

  5. Sander van Mersbergen, Provincies met woningnood almaar voller, Algemeen Dagblad (7 oktober 2015); NRC, Woningnood PvdA: bouw honderdduizend prefabwoningen in twee jaar NRC Handelsblad (6 oktober 2015) 

  6. Vergadering Tweede Kamer over de Wet doorstroming huurmarkt 2015 (kamerdossier 34373, nr. 49, item 27, 2 februari 2016) 

  7. Christian Lennartz, Frans Schilder, Marieke van der Staak, Particuliere verhuurders op de Nederlandse woningmarkt, Planbureau voor de Leefomgeving (9 november 2019) 

  8. Zie achtergronddocument 

  9. Toezegging tijdelijke huur in de particuliere huursector (34.373), nummer T02276 

  10. Mail van Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom CBS, op 16 november 

  11. Wetgevingsoverleg over het begrotingsonderdeel wonen en ruimte (hoofdstuk VII) op 9 november 2020 

  12. Gesprek met Lucas Brons, adviseur strategie en beleid van Vastgoed Belang, op 27 augustus 2020 

  13. Huur vrijesectorwoning Pararius.nl gemiddeld 1.273 euro, Woonbond (23 januari 2014) 

  14. Zie achtergronddocument 

  15. Rijksoverheid.nl: Wanneer mag mijn verhuurder de huur opzeggen?; antwoorden op Kamervragen van het lid Smeulders (GroenLinks) aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het bericht Tijdelijk huurcontract zit steeds meer huurder dwars (17 mei 2019); en verder blijkt dit uit de rechtspraak (punt 4.3

  16. Besluit Wob-verzoek en bijlagen over buitenlandse reizen die ministers voor Wonen hebben gemaakt voor de Nederlandse woningmarkt sinds 2012 (Bijlage II) 

  17. Zo verwoordt minister Blok de relevantie van de nieuwe huurwet in de Memorie van Toelichting 

  18. Vergadering Tweede Kamer over de Wet doorstroming huurmarkt 2015 (kamerdossier 34373, nr. 51, item 11) op 2 februari 2016 

  19. Besluit Wob-verzoek en bijlagen over buitenlandse reizen die ministers voor Wonen hebben gemaakt voor de Nederlandse woningmarkt sinds 2012 (Bijlage II, pagina 112) 

  20. CitaVista, Woononderzoek Nederland: woningvoorraad naar kenmerken 

  21. Sinds 2015 steeg het aantal koophuizen dat in huurwoningen verandert met 50 procent, Staat van de Woningmarkt 2020 (tabel 1.4.4) 

  22. Interview Barend Wind, Rijksuniversiteit Groningen, 9 november 2020 

  23. Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amsterdam voor nieuwbouw koopwoningen voor eigenaar-bewoners 

  24. Gesprekken met verhuurmakelaars die deze groep vertegenwoordigen: Irma Vergeer vb&t verhuurmakelaars (25 augustus 2020) en Arnoud Snoeijer van Stoit (26 augustus 2020); ook het ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigt dit in een mail op 2 december 2020 

  25. CBS statline: Voorraad woningen en niet-woningen; mutaties, gebruiksfunctie, regio. Gewijzigd op: 19 november 2020 

  26. Interview Irma Vergeer, vb&t verhuurmakelaars, 25 augustus 2020 

  27. In de Crisis- en Herstelwet werd de termijn tijdelijk opgerekt van 5 naar 10 jaar, en twee jaar later nam het Bouwbesluit 2012 een aparte categorie voor transformaties op met daarin versoepelde bouweisen 

  28. Factsheet Tijdelijke verhuur via de gewijzigde Leegstandwet, Vereniging Nederlandse Gemeenten 

  29. Landelijke Monitor Leegstand, CBS, 2015-2019 

  30. Vergadering Eerste Kamer over de Wet doorstroming huurmarkt 2015 (kamerdossier 34373, nr. 27, item 9, 12 april 2016) 

  31. Memorie van Toelichting 

  32. Toezegging tijdelijke huur in de particuliere huursector (34.373), nummer T02276 

  33. Monitor Tijdelijke verhuur 2018, CBS 

  34. Onderzoeker aan de TU Delft Carla Huisman wijst ons in een mail op 7 juli 2020 op elders gepubliceerde cijfers. In de Kamerbrief van Minister Blok (15 juni 2016) over tijdelijke verhuur onder Leegstandwet en antikraak staat dat in Nederland in 2015 minstens 25.029 personen antikraak of met bruikleenovereenkomst wonen, in 14.094 gebouwen, op basis van de de onderzoeken van Companen. Blok schrijft dat dit een onderschatting is op basis van de Monitor tijdelijke verhuur 2015, Companen, 4 mei 2015. Het CBS meldt dat in 2018 totaal 2.500 woningen met evenzoveel contracten antikraak of bruikleenovereenkomsten worden verhuurd. Drie jaar eerder is dat volgens minister Blok tien keer zoveel; er zijn geen indicaties om aan te nemen dat het aantal antikrakers in Nederland in drie jaar zo spectaculair is afgenomen. En het aantal door corporaties verhuurde woningen aan studenten is volgens de CBS-monitor 22.100 met 36.900 contracten. Volgens de website van Kennisplatform studentenhuisvesting zijn dat er 88.000 (december 2020). Het aantal contracten van slechts drie corporaties (Duwo, SSH en SSH&) is samen al meer dan 37.000 contracten, op basis van jaarverslagen uit 2018. 

  35. Mail van hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen, 16 november 2020 

  36. Belronde over huuradvertenties Funda, 24 september 2020 

  37. Cody Hochstenbach en Barend Wind 

  38. Mail woordvoerder Pararius, 20 oktober 2020, nagerekend in achtergronddocument 

  39. Zie achtergronddocument 

  40. Van een steekproef van 217 geschraapte woningen, werden er 103 met een tijdelijk contract aangeboden, 63 met een vast contract en bij 51 woningen was dit in overleg met de verhuurder of niet te checken 

  41. Zie achtergronddocument 

  42. Interview Christian Lennartz, 27 oktober 2020 

  43. Interview Carla Huisman, 1 december 2020 

  44. Mail woordvoerder ministerie van Binnenlandse Zaken, 1 december 2020 

  45. Antwoorden uit steekproef op 7, 8 en 9 oktober 

  46. Interview Lonni Dekker, Max Property Rentals, 21 juli 2020 

  47. Zie achtergronddocument 

  48. Rijksoverheid.nl: Wanneer mag mijn verhuurder de huur opzeggen?; antwoorden op Kamervragen van het lid Smeulders (GroenLinks) aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het bericht Tijdelijk huurcontract zit steeds meer huurder dwars (17 mei 2019); en verder blijkt dit uit de rechtspraak (punt 4.3

  49. Interview met Gerard Scholten, Tomlow Advocaten, 2 oktober 2020; interview Rogier Scheltes, advokatenkollektief Rotterdam, 30 oktober 2020 

  50. Hielkema en Co: Tijdelijke contracten: de eerste jurisprudentie 

  51. Interview met Rogier Scheltes, advokatenkollektief, 30 oktober 2020 

  52. Interview met Nurlan Agayev, Alterlaw, 27 november 2020 

  53. Interview met Pam (achternaam bekend bij redactie), 12 november 2020 

  54. CitaVista, Woononderzoek Nederland: verhuizingen vs. woningvoorraad 

  55. CitaVista, Woononderzoek Nederland: verhuizingen vs. woningvoorraad 

  56. CitaVista, Woononderzoek Nederland: eigendomsverhouding vorige woning. Uit deze dataset blijkt dat het aantal huurders dat naar een koopwoning verhuisde sinds 2002 ongeveer gelijk bleef en het aantal huurders dat naar een sociale huurwoning verhuisde afnam. 

  57. Tweede Kamer, behandeling wetsvoorstel, minister Blok: Met de definitie van doorstroming die de heer Van Vliet nu hanteerde, dus van de gereguleerde naar de niet-gereguleerde sector, ben ik het volstrekt eens. 4 februari 2016 

  58. CitaVista, Woononderzoek Nederland: verhuizingen vs. woningvoorraad 

  59. Interview Christian Lennartz, PBL, 17 oktober 2020 

  60. CBS: Grootste huurstijging in zes jaar 

  61. NVM persbericht, 19 mei 2020: Als deze maatregelen worden doorgevoerd, is alleen de aanvangshuur (en de toewijzing) in de vrije huursector nog vrij. 

  62. Interview Barend Wind, Rijksuniversiteit Groningen, 9 november 2020 

  63. Mail van woordvoerder Ministerie Binnenlandse Zaken, 4 november 2020 

  64. Interview Christian Lennartz, Planbureau voor de Leefomgeving, 28 augustus 2020 

Wilt u onafhankelijke onderzoeksjournalistiek ondersteunen? Word Vriend van Investico

U las de longread van dit onderzoek. Heeft u naar aanleiding hiervan een tip? Neem contact met ons op

Verdedig de rechtsstaat. Steun onafhankelijke onderzoeksjournalistiek in Nederland.

We hebben al 0 nieuwe vrienden van de 1000.

Word vriend