Overheidsorganisatie Duo slaagt er niet in om het aanvragen van extra studiefinanciering toegankelijker te maken voor studenten die gebrouilleerd zijn geraakt met een of beide ouders. Maatregelen die de afgelopen jaren genomen werden om de lat voor extra studiefinanciering te verlagen, hebben amper effect gehad.

Duo verstrekt twee soorten beurzen, de basisbeurs en de aanvullende beurs. Uit onderzoek van Hoger Onderwijs Persbureau, NOS op 3 en Investico voor De Groene Amsterdammer en Trouw, bleek eerder dat controles die fraude met de basisbeurs moesten opsporen bijna alleen studenten met een migratieachtergrond troffen. Maar ook op de aanvraagprocedure voor de aanvullende beurs is al langer kritiek.

De hoogte van de aanvullende beurs hangt af van het inkomen van de ouders van een student en kan oplopen tot bijna vijfhonderd euro per maand. Studenten die geen contact hebben met een ouder, kunnen aan Duo vragen om het inkomen van die ouder buiten beschouwing te laten. Dat doen jaarlijks zo’n 10.000 studenten. Ze moeten dan meerdere bewijsstukken en verklaringen indienen, waaronder een uitgebreide verklaring van een deskundige, zoals een docent, decaan of psycholoog.

Dat Duo in het verleden soms aanvragen afwees van studenten die in schrijnende situaties zaten, bleek afgelopen januari al uit een onderzoek van onderwijsjurist Job Buiting. “Een student die eerder te maken had met geweld door een ouder, kreeg bijvoorbeeld te horen dat er niet genoeg ‘bijkomende omstandigheden’ waren.” Ook Duo zelf erkent dat de lat in het verleden te hoog lag. De dienst zegt nu minder naar bijkomende omstandigheden te kijken en schrapte ook de eis dat de ouder die uit beeld verdwenen is een verklaring moest aanleveren.

Hoewel Duo eerder in antwoord op vragen van De Groene Amsterdammer, Trouw en Platform Investico zei dat de verwachting was dat ‘ook het aantal toekenningen zou stijgen’, blijkt dat de maatregelen daar in werkelijkheid nog amper effect op hebben gehad. De toekenningspercentages voor de twee grootste categorieën die Duo hanteert zijn niet gestegen, en hoewel het percentage voor een kleinere categorie wel steeg, nam binnen die categorie het aantal aanvragen sterk af.

In een reactie erkent Duo nu dat het aantal toekenningen inderdaad nog niet is gestegen. De dienst stelt dat dit ook niet het primaire doel van de genomen maatregelen was. “Die zijn in eerste instantie bedoeld om studenten die een conflict hebben met hun ouder(s), minder zwaar te belasten in een complexe situatie.” Volgens Duo blijkt uit contacten met studenten dat zij nu inderdaad ‘wat ruimte’ ervaren, maar de dienst benadrukt dat het aanvraagtraject zwaar blijft voor studenten die al in een kwetsbare situatie zitten.

Volgens onderwijsjurist Buiting nemen de genomen maatregelen een aantal scherpe randjes weg, maar zijn er voor studenten nog te veel hordes overgebleven. “De lat om te bewijzen dat je een conflict of geen contact hebt, blijft hoog.”

Dat is ook de ervaring van Julia, vierdejaars student psychologie aan de Vrije Universiteit. Het kostte haar tweeëneenhalf jaar om een toekenning te krijgen.

In haar eerste studiejaar, haar ouders zijn dan al jaren uit elkaar, krijgt Julia van Duo te horen dat ze eerst alimentatie aan haar vader moet vragen, voor ze extra studiefinanciering kan krijgen. Haar vader heeft eerder aangegeven dat hij niet wil bijdragen aan Julia’s studie. Daarom doet ze geen aanvraag bij Duo.

Pas een jaar later blijkt dat ook zonder zo’n alimentatiebeschikking wel extra studiefinanciering kan worden aangevraagd, dit hoort Julia’s zus van een studentendecaan als zij eenzelfde aanvraag doet. Julia’s verzoek wordt goedgekeurd, maar om ook voor de twee jaar ervoor een verhoogde aanvullende beurs te ontvangen, moet ze alsnog verantwoorden waarom ze niet om alimentatie heeft gevraagd.

“Toen begon het eigenlijk opnieuw,” zegt Julia daarover. Ze dient als bewijsstuk een mailwisseling in tussen haar vader en moeder. “Dat vond ik wel moeilijk. Het is natuurlijk sowieso niet echt voor mij om dat te lezen, maar dat heb ik toen wel moeten doen.” Ook deze aanvraag wordt uiteindelijk goedgekeurd, maar inmiddels is de procedure zo vertraagd dat ze ongeveer duizend euro minder terugkrijgt dan wanneer deze meteen was goedgekeurd.

Het ministerie van OCW verkende eerder een maatregel die ervoor had kunnen zorgen dat Julia geen geld misgelopen zou zijn, maar voerde die maatregel niet door vanwege de kosten die eraan verbonden zijn. Dat geldt ook voor andere maatregelen die het ministerie verkende. Hoewel ze tot meer en hogere toekenningen zouden kunnen leiden, vindt het ministerie ze te duur.