Technologiebedrijf IBM heeft het ministerie van Defensie een schadeclaim in het vooruitzicht gesteld van ‘vele honderden miljoenen’ vanwege diepgaande problemen bij de aanbesteding van een nieuw informatiesysteem voor Defensie. Het project dat de krijgsmacht onder meer moet verlossen van communicatieproblemen tussen haar moderne schepen, vliegtuigen en de top van defensie, is door de problemen op een dood spoor beland.

Dat blijkt uit interne documenten in handen van Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico en De Groene Amsterdammer, Trouw en EenVandaag. De aanbesteding van het nieuwe informatiesysteem, door Defensie beschouwd als het ‘wapensysteem van de toekomst’, is volgens de stukken ontaard in een ruzie tussen ambtenaren van het ministerie en een consortium van softwarebedrijven geleid door het Amerikaanse bedrijf IBM en het Franse Atos.

Defensie wil een informatie-gestuurde organisatie worden omdat het delen en duiden van enorme hoeveelheden data in crisissituaties steeds belangrijker wordt. Nu al kunnen schepen en vliegtuigen volgens militaire experts niet fatsoenlijk met de rest van de krijgsmacht communiceren. Bovendien is de continuïteit van het huidige, verouderde systeem tot slechts 2020-2022 gewaarborgd, meldde staatssecretaris Barbara Visser van Defensie afgelopen september aan de Tweede Kamer. Daarom moet er snel vernieuwd worden. ‘Anders hebben we met elkaar een aantal problemen.’ Ze beloofde de Kamer begin dit jaar over deze scenario’s te informeren. Dat is nog niet gebeurd. Daarmee is het vrijwel zeker dat het project extra vertraging oploopt en de zelfgestelde deadline van 2022 niet gehaald gaat worden.

Visser gaf gehoor aan waarschuwingen van het adviesorgaan BIT dat grootschalige IT-projecten bij de overheid toetst. De adviseurs waarschuwden al drie keer dat Defensie de regie over haar project dreigt te verliezen en dat de risico’s van een aanbesteding en een langlopend contract met slechts één partner, te groot zijn. Stop daar liever mee, aldus het BIT afgelopen juni.

De mogelijke herziening van de aanbesteding wekte de woede van het consortium van IBM, genaamd Athena. De bedrijven hebben de afgelopen drie jaar in nauwe samenwerking met de krijgsmacht gewerkt aan het nieuwe IT-systemen maar komt nu mogelijk buiten spel te staan. ‘Ons uitsluiten zou niet alleen onredelijk maar ook onrechtmatig zijn’, schrijft het consortium afgelopen oktober aan het ministerie. De bedrijven becijferen hun schade in de vorm van reeds gedane investeringen, gederfde omzet, gemiste orders en reputatieschade op vele honderden miljoenen euro’s.

De aanbesteding voor ‘Grensverleggende IT (GrIT)’ loopt al sinds 2016 maar leverde tot dusver nog geen contract op voor de bedrijven, hoewel IBM/ATOS wel de enige overgebleven deelnemer was in het aanbestedingstraject. Volgens de bedrijven hebben 100 tot 150 mensen al twee jaar aan het project gewerkt. Volgens andere interne documenten zal het uiteindelijk gaan om een opdracht van minstens 1,3 miljard euro voor tien jaar; een bedrag dat tot dusver nog niet met de Tweede Kamer is gedeeld. Daarmee zou GrIT één van de, zo niet het grootste IT-project van de overheid zijn.

In een reactie laat Defensie weten zich niet te herkennen in het geschetste beeld. Over een lopende aanbesteding doet het ministerie verder geen mededelingen. IBM en Atos hebben ondanks herhaaldelijk aandringen niet gereageerd.