Nutricia probeert via een achterdeur een medisch drankje tegen Alzheimer opnieuw aan de man te brengen, ondanks eerdere waarschuwingen van de voedselautoriteit NVWA.

Na herhaalde waarschuwingen haalde Nutricia in 2015 anti-Alzheimer yoghurtdrank ‘Souvenaid’ van de markt. Het voedingsmiddelenconcern, dat onderdeel is van Danone, verkocht het drankje als medische voeding, maar dat mocht niet van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA). Toch gebruikt Nutricia die claim opnieuw, nu in een studie met subsidie van de NWO. Deze Nederlandse wetenschappelijke overheidsorganisatie steekt ruim 6 miljoen euro in een onderzoek naar het voorkomen van Alzheimer, onder andere door het drinken van Souvenaid.

De door Nutricia gepatenteerde combinatie van onder andere omega-3 vetzuren, foliumzuur en verschillende vitaminen zou verbindingen tussen hersencellen bevorderen. Maar “geen van de Nutricia-studies geeft bewijs dat de patiënten die de yoghurt drinken beter functioneren”, zegt Carl Heneghan, epidemioloog aan de Universiteit van Oxford die alle studies naar het voedingsmiddel analyseerde en er in 2017 al kritisch over schreef. “Deze patiënten hebben geen dure yoghurt maar goede zorg nodig”, zegt hij.

“Zelfs als er een klein effect wordt gemeten in een studie, dan is maar de vraag wat dat voor patiënten in de echte wereld betekent”, zegt Renger Witkamp, hoogleraar voedingsbiologie aan de Universiteit van Wageningen.  Hij was in 2015 betrokken bij onderzoek naar Souvenaid, maar zegt ondertussen “geen doorbraak meer te verwachten van dit product.” De marketingafdeling van Nutricia had destijds enorm hoge verwachtingen, het was duidelijk dat het product erg belangrijk voor ze was, zegt Witkamp: “Zo’n voedingsbedrijf wil natuurlijk geld verdienen aan die producten.”

Nu maakt het drankje zijn rentree in een studie die onderzoekt hoe Alzheimer kan worden tegengegaan. Niet alleen de preventieve werking van Souvenaid wordt onderzocht, maar ook de invloed van bijvoorbeeld lichaamsbeweging en een gebalanceerd dieet. De studie is een zogenoemd public private partnership, waarbij universiteiten verplicht zijn om hun onderzoek samen te doen met het bedrijfsleven. Een Nutricia-onderzoeker is een van de leidinggevende onderzoekers van de studie.

“Nutricia toonde interesse om mee te doen, en we hebben hun product toegevoegd”, zegt Wiesje van der Flier, een van de andere leiders van het leefstijlonderzoek en wetenschappelijk directeur van het Alzheimercentrum van het Amsterdam UMC. De studie onderzoekt een combinatie van leefstijlfactoren, legt Van der Flier uit, dus is het onmogelijk om het effect van één enkel aspect te isoleren. “We zullen nooit een effect van Souvenaid alleen vinden.” 

‘Medische voeding’

Op de website van het onderzoeksprogramma wordt het middel als ‘medische voeding’ omschreven. Eerder verbood toezichthouder NVWA Nutricia om het product zo te vermarkten. Volgens de NVWA hebben Alzheimer-patiënten geen speciale voedingsbehoefte en is Nutricia daarom in overtreding door Souvenaid als medische voeding op de markt te brengen. Maar door het middel te omschrijven als “medische voeding” en niet als “voedingssupplement” is het makkelijker om vergoeding te krijgen van de zorgverzekeraar, die eerder 4 euro per flesje vergoedde. 

Zolang Nutricia het drankje niet weer op de markt brengt, komt de NVWA niet in actie, laat de toezichthouder in een reactie weten. Tot die tijd “mag iedereen alles schrijven over Souvenaid”, zegt de NVWA, ook op de website van een door de overheid gesponsord onderzoek. “Dat is vrijheid van meningsuiting.”

Danone/Nutricia laat in een reactie weten dat het momenteel niet van plan is om Souvenaid weer op de Nederlandse markt te brengen. Het bedrijf zegt mee te doen aan het onderzoek “om beter te begrijpen hoe voeding kan bijdragen aan het behoud van cognitieve gezondheid” en te voldoen aan alle richtlijnen van onderzoeksorganisatie NWO. 

NWO zegt in een reactie niet betrokken te zijn bij de keuze welke bedrijven bij het consortium aansloten. Ook met de teksten op de website van het onderzoek zegt NWO niets van doen te hebben, en het is ook “niet de taak van NWO” om te controleren hoe Nutricia over mogelijke resultaten communiceert.