Voor haar dans met de energiemiljarden van Essent kan de provincie Brabant vertrouwen op een kritische recensent: de Zuidelijke Rekenkamer. Zodra de met Essentgelden gevulde fondsen voor innovatie, breedband, energie en natuur op streek zijn, wil directeur-secretaris Piet de Kroon van het onafhankelijk instituut er graag zijn tanden in zetten.
Dat kan ongevraagd, al zegt De Kroon te hechten aan afstemming met Provinciale Staten. “Aan de voorkant hebben we vorig jaar al opmerkingen gemaakt over de kaders en ook aangegeven hoe de controle eruit zou moeten zien. Dat was toen op verzoek van Provinciale Staten, die het gevoel hadden door de bomen het bos niet meer te zien. In korte tijd moesten ze over die vier fondsen een besluit nemen.”
Op het groenfonds na heeft de provincie het beheer van de miljoenen toevertrouwd aan de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM). De Kroon vindt met name de vraag ‘interessant’ of de BOM als relatief kleine organisatie in staat zal zijn om ‘op afstand’ de miljoenen weg te zetten volgens de doelen die de provincie zichzelf gesteld heeft.
Daarbij waarschuwt hij voor een lichtvaardig gebruik van het begrip ‘revolverend’. De investeringen in energie, innovatie en breedband betalen zich op termijn terug, suggereert de provincie. “Maar je moet wel degelijk ook de risico’s goed definiëren.”
Fractievoorzitters in Provinciale Staten vinden het een prima zaak dat de Zuidelijke Rekenkamer de Essentfondsen onder de loep gaat leggen. “Lessen zijn er altijd te trekken”, vindt VVD’er Mieke Geeraedts. “Maar ik zou op dit moment niet één project kunnen noemen waarbinnen we op onverantwoorde wijze met de gelden van Essent zijn omgesprongen.”
Haar collega Marco van der Wel, van de Partij voor de Dieren, heeft daar geen moeite mee. Sterker nog, hij vreest dat Provinciale Staten morgen tot zo’n debacle over zullen gaan: “Dan wordt mogelijk een besluit genomen voor een Logistiek Park Moerdijk, wat 175 miljoen euro kost en waarvan niet duidelijk is of ondernemers erop zitten te wachten. De VVD zet het project willens en wetens door, ondanks tegengeluiden. Dergelijke projecten zijn alleen mogelijk omdat de provincie het Essentgeld heeft.”
Henk Leenders, fractievoorzitter van oppositiepartij PvdA, haalt het nieuwe bedrijventerrein bij Moerdijk juist aan als voorbeeld dat bij besteding van de energiemiljarden niet over één nacht ijs wordt gegaan. ‘Ja, het gaat veelal om risicovol investeren, maar dat doen we weloverwogen. Neem het breedbandfonds. De miljoenen die daar naartoe gaan, verdienen we heus niet allemaal terug. Dat weet ik ook wel. Maar met snel internet op het platteland is wel de leefbaarheid gediend. De markt laat dat liggen. Wij zien daar wel een taak voor de provincie.”
De suggestie van ‘weggegooid geld’ werpt ook Anne-Marie Spierings (D66) verre van zich: “Maar om dat beeld te kunnen bestrijden moet je wel heel nauwkeurig omschrijven welke maatschappelijke effecten je beoogt. Daar schort het nog aan. ‘Brabant wil een topregio in kennis en innovatie zijn’, is onvoldoende. Daar komt bij dat de provincie de risico’s te vaak bagatelliseert.”
De enige vertegenwoordiger van 50Plus in de Staten, Herman Mondriaan, bekruipt geregeld het gevoel dat de provincie met geld smijt: “Laatst weer zomaar een miljoen voor woningisolatie naar de energiecoöperaties. Maar ook naar de natuur gaan wel heel veel miljoenen, terwijl ik vorig jaar hemel en aarde heb moeten bewegen om 58.000 euro voor de Brabantse voedselbanken los te peuteren.”
PVV-fractievoorzitter Alexander van Hattem spreekt van ‘elitaire hobbyprojecten’, zoals de bijdrage aan Brabant Culturele Hoofdstad, en ‘businesscases die met veel te veel risico’s zijn omgeven’.
Voorbeelden van zulke bodemloze putten zijn de erfgoedcomplexen van Bergoss in Oss en KVL in Oisterwijk zijn. “Zet de Es- sentmiddelen liever in voor goede en veilige wegen en fietspaden, leefbaarheid, toeristische infrastructuur en laagdrempelige volkscultuur. Of geef het terug aan de burger door de opcenten motorrijtuigenbelasting fors te verlagen.”
Terugblikkend had ook SP’er Nico Heijmans liever een miljard rechtstreeks aan de Brabantse burger gegeven, zij het via de rekening van het waterschap. “Maar het aanjagen van de werkgelegenheid, ook als dat met risico’s gepaard gaat, is veel beter dan op je geld gaan zitten. Ik heb ook het gevoel dat we er met de laatste vier fondsen beter in slagen de controle te houden. Het blijft wel een leerproces, waarbij we ook niet zonder hulp van de Rekenkamer kunnen.”
CDA-fractievoorzitter Conny Kerkhof-Mos wil geen reactie geven op de bestedingen van de Essentgelden. “Dat bewaar ik voor vrijdag, als we in de Staten de Voorjaarsnota behandelen.”
Dit artikel verscheen in het Brabants Dagblad
