De Universiteit Maastricht gaat strenger toezicht houden op onderzoekers die naast hun wetenschappelijke activiteiten ook commercieel werk verrichten. Dat zegt Nick Bos, vice-voorzitter van het college van bestuur van de universiteit, tegen Investico en dagblad De Limburger. ‘Er zijn in het verleden constructies beproefd die tegenwoordig minder acceptabel zijn’, zegt Bos. ‘Tegenwoordig zouden we zeggen: dat is onwenselijk, dat zijn teveel belangen bij elkaar.’
De koerswijziging komt nadat Investico, De Limburger en De Groene Amsterdammer vorig jaar publiceerden over twee Maastrichtse onderzoekers die een universiteits-bv gebruikten om zichzelf te verrijken. Leon Schurgers, inmiddels hoogleraar aan de Universiteit Maastricht, ontving hierbij 70 duizend euro aan frauduleuze betalingen van een Noors farmaceutisch bedrijf. Samen met toenmalig collega Cees Vermeer sluisde hij in 2008 ook een waardevol patent door naar zijn eigen bedrijf. Vermeer kreeg een bonus van vijf ton die nooit werd gemeld aan het pensioenfonds.
Het College van Bestuur bevestigt op basis van intern onderzoek dat hoogleraar Schurgers zich destijds inderdaad schuldig heeft gemaakt aan fraude. Niet is gebleken dat de universiteit zelf is benadeeld, staat in het rapport dat door Investico en De Limburger is ingezien. Het universiteitsbestuur wil zich niet uitlaten over de lichte straffen die destijds aan Schurgers zijn opgelegd. ‘Dat is niet productief’, zegt Bos. Wat betreft de patenten is er volgens de Universiteit Maastricht geen sprake van ‘aantoonbaar frauduleus handelen of andere bewezen malversaties’. Wel zijn ‘bedenkelijke ideeën of intenties’ vastgesteld.
Het interne onderzoek is gehinderd door een onvolledig archief. Deels omdat zaken intern niet altijd bleken vastgelegd, deels omdat het bedrijfsarchief van VitaK, de bv van Schurgers en Vermeer, ontbreekt. Dat archief ligt bij de curator omdat VitaK inmiddels failliet is gegaan. ‘Jullie beschikken over meer documenten dan wij’, aldus de universiteitsbestuurder.
Hij benadrukt dat de fraude en dubieuze deals waar Investico over schreef meer dan tien jaar geleden plaatsvonden. ‘Universiteiten hadden toen net de opdracht gekregen om naast onderwijs en onderzoek ook te gaan ‘valoriseren’, om onderzoek te gelde te maken’, zegt Bos. ‘Dat was iets totaal nieuws. We waren er niet bedreven in, we moesten er een weg in vinden.’
‘Wat toen aanvaardbaar werd geacht vinden we nu soms niet meer acceptabel’, zegt Bos. ‘Heden ten dage zouden we strenger zijn voor medewerkers die ook aandelen in bedrijven hebben.’ Daarom gaat de universiteit nu onderzoeken welke regels aan herziening toe zijn. De regels over nevenfuncties zijn in 2018 al aangescherpt. Ook voor de interne controle zijn de teugels aangetrokken: wetenschappers die ook aandelen hebben in een bedrijf mogen nu niet meer in hun eentje tekenen voor opdrachten, licentieoverdracht of facturen.
In juni 2019 schreven we dat de fraude rond VitaK al in 2008 ontdekt werd, maar door het universiteitsbestuur werd toegedekt zodat commerciële activiteit doorgang kon blijven vinden. Dat bleek uit documenten in handen van Platform Investico, die in samenwerking met dagblad De Limburger mede voor De Groene Amsterdammer zijn onderzocht.
