Voorop gesteld: tegen de verkoop door de overheid van hun energiebedrijven heeft Harrie Verbon, hoogleraar openbare financiën aan Tilburg University, geen principiële bezwaren. “Wat zij in feite gedaan hebben is toekomstige dividenden omzetten in huidig geld. Vanuit economisch oogpunt is dat eigenlijk een neutrale operatie. In feite word je daar niet rijker van, dus moet je er ook geen extra dingen voor gaan doen. Ik zou zeggen: het programma dat je al had, wat al op je begroting stond en al in het coalitieakkoord zat, moet je gewoon uitvoeren.”
Brabant stopt een groot deel in risicovolle projecten, met wel als doel de investering terug te krijgen. Zo zou kassa gevuld kunnen blijven.
“De provincies en gemeenten zijn natuurlijk heel slecht in dit soort projecten. Dat is altijd zo geweest. Die verhaaltjes van het geld komt terug, dat zijn altijd luchtkastelen. Dat geldt overal hoor, en het staat los van die Essent-gelden. De lagere overheden onderschatten hun eigen capaciteiten om renderende projecten op te zetten. Dat kunnen ze gewoon niet.”
Daarom zegt een bank: wij doen het niet?
“Anders zou een bank het wel doen ja, Zo zou je het kunnen zeggen.”
Waarom mislukt er veel?
“Er zijn een heleboel redenen voor. Ze willen het heel graag. En dus krijg je allerlei rooskleurige inschattingen, daar begint het altijd mee. De ambtenaren moeten dan een mooi plaatje maken.Ten tweede beginnen ze zo snel als het maar kan, zonder het helemaal dicht te timmeren. Want je ziet dus vaak dat er halve contracten worden afgesloten, zonder dat er goede afspraken met projectontwikkelaars zijn gemaakt. En dan komen ze in de tang van die projectontwikkelaars. Dan kan het gewoon per definitie niet meer renderend zijn. Want die projectontwikkelaars die zuigen gewoon de lagere overheden uit.”
Zeker wanneer zij weten dat er miljarden liggen?
“Ja, dan zullen ze nog meer hun tanden erin zetten. En die projectontwikkelaars gaan niet zeggen: joh, je moet dit en dat ook even regelen. Die vinden het prima dat die contracten een beetje vaag blijven.
Maar richting de politiek zou het toch allemaal helder moeten zijn?
De gedeputeerden hebben er niet zo veel belang bij om al die informatie te geven aan de Statenleden of aan derden. En dus krijgen zij alleen maar informatie die er mooi uitziet en zij nemen daar meestal genoegen mee. De Statenleden zeggen: wat prachtig! Het zijn in zekere zin ook maar amateurs. En dan gaat het mis. Statenleden die een beetje verstand hebben van financiÎn zijn er niet veel. Dus gaat dat soort dingen altijd door. Ik vind dat eigenlijk een beetje tragisch voor de lokale en regionale democratie.”
Kan een provincie de economie stimuleren met risicokapitaal?
“Dat is sowieso lastig, want je hebt weglekeffecten. Nederlands beleid leidt al bijna niet tot stimulering. Nederland is daar te klein voor. Maar goed, je kunt natuurlijk wel sectoren proberen te stimuleren, maar ook dan is de vraag of je dat niet op nationaal niveau moet doen. In elk geval moet je dat als provincies coˆrdineren, zorgen dat je elkaar niet in de weg zit. Doe je dat niet dan krijg je concurrentie tussen provincies,. In Europa is dat toch gewoon ridicuul! Je moet juist als Nederland zorgen dat je in Europa sterk staat. We zijn al zo klein. Ik zou zeggen dat het heel moeilijk is om regionale ontwikkeling aan de provincie over te laten. Tenminste, als ze op eigen houtje opereren. Als er een nationaal plan is, is het weer wat anders.”
De provincie gaat tientallen miljoenen stoppen in de aanleg van snel internet. Ook ridicuul?
“Ach, de telefoon is ook door de overheid aangelegd. Dat is niet zo gek, maar of de provincie het moet doen? Waarom doet het Rijk het niet voor het hele land? Die provinciale steun aan de electrische auto is wel zot beleid. Een kansloze onderneming. Je ziet aankomen dat het misloopt. Ik vind dat de overheid daar heel terughoudend in moet zijn. De energiemarkt zou je Europees moeten regelen.”
De provinciale overheid gelooft te veel in de maakbaarheid?
“Ik denk dat de conclusie is: grote projecten zijn niet aan de overheid besteed. Soms moeten ze wel eens iets doen door politieke druk, maar dan weet je van tevoren dat het veel meer gaat kosten dan ze gedacht hadden.”
