De aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de zorg moet op de schop. Zorginstellingen en -aanbieders moeten veel meer werk maken van preventie en voorlichting van personeel, vindt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.
De IGJ gaat daarover in gesprek met de zorgaanbieders en -instellingen. Ook zal zij, zo blijkt uit de vandaag gepubliceerde nieuwe werkwijze van de inspectie, gaan controleren hoe zorginstellingen seksueel gedrag denken te voorkomen en of medewerkers wel voldoende zijn doordrongen van de noodzaak daartoe. Tot nu toe kwam de inspectie vooral in actie als zich al seksueel grensoverschrijdend gedrag had voorgedaan, tussen hulpverleners en cliënten en tussen cliënten onderling. Daarbij wordt, aldus plaatsvervangend hoofdinspecteur Erwin Pietersma, lang niet alles gemeld.
Open cultuur
Die ‘ondermelding’ is geen kwade opzet van de instellingen, denkt hij, maar vooral het gevolg van de schaamte waarmee misbruikte cliënten worstelen. Ook kunnen loyaliteitsgevoelens jegens de zorgverlener een hindernis zijn om misbruik aanhangig te maken. Omdat de huidige aanpak onvoldoende bijdraagt aan patiëntveiligheid, breidt de inspectie het toezicht nu uit: er moet in de zorg een open cultuur komen, om problemen te voorkomen tussen hulpverleners en cliënten.
Positieve gevoelens voor cliënten en seksualiteit moeten dan ook op de werkvloer meer bespreekbaar worden, juist om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen, vindt de inspectie. “Andere sectoren, zoals de sport, zijn daar mee bezig”, zegt Pietersma. “Die reageerden eerst ook alleen op meldingen, maar richten zich nu meer op preventie. Dat gaan wij voor de zorg ook doen.” Het onderwerp moet verder op de agenda komen van zorgkoepels, beroeps- en brancheverenigingen, maar ook tijdens opleidingen, bij- en nascholing.
Taboe
De inspectie wil met deze aanpak van openheid voorkomen dat “‘schijnbaar onschuldige gedragingen’ tussen hulpverleners en cliënten uitmonden in een schadelijke situatie. De huidige strikte meldplicht kan volgens de inspectie bijdragen aan een taboe waardoor zorgverleners vooral hun mond houden als ze zich aangetrokken voelen tot een cliënt. “Dan schiet je je doel voorbij”, zegt plaatsvervangend hoofdinspecteur Pietersma.
Het huidige inspectietoezicht is gebaseerd op wetgeving en geldende beroepscodes. Onder de meldplicht vallen naast aanranding en verkrachting ook seksueel getinte opmerkingen en berichten, maar ook onnodige ontkleding. De meldplicht bij de Inspectie geldt zowel voor incidenten tussen hulpverleners en patiënten als tussen patiënten onderling. Alleen een vrijwillige relatie tussen patiënten valt erbuiten.
Lees in Trouw het achtergrondartikel van onze redacteurs over grensoverschrijdend gedrag in de zorg.
