Het kabinet gaat experimenteren met de legalisering van wietteelt ‘om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecriminaliseerd aan de coffeeshops kan worden toegeleverd’, aldus het dinsdag gepresenteerde regeerakkoord. Het is een nieuwe stap in het legaliseren van de sector, gebaseerd op de veronderstelling dat coffeeshops worden gereguleerd via richtlijnen van Justitie, gemeentelijke gedoogregels en Bibob-wetgeving voor suspecte exploitanten.
Dat is niet het geval, bleek afgelopen zomer uit ons data-onderzoek naar de belangenhouders achter alle 570 Nederlandse coffeeshops. De openbaarheid in de sector schiet tekort. Coffeeshops zijn voor gemeenten vaak een blinde vlek waarin onduidelijk is wie de touwtjes in handen heeft. De branche balanceert vaak op de grens van de legaliteit.
Investico maakte samen met het Financiële Dagblad de eerste systematische analyse van de coffeeshopsector. Van alle coffeeshops brachten we de exploitanten, vastgoedeigenaren en hypotheekverstrekker in kaart.
Problemen met justitie
Bij iets minder dan de helft van alle Nederlandse coffeeshops ontdekten wij zaken die reden zijn, of waren, voor strafrechtelijke vervolging – van overtredingen van de toegestane handelshoeveelheid softdrugs tot witwassen, economische delicten, wapenbezit of erger. Coffeeshop Rockland is bijvoorbeeld in handen van de Italiaan Raffaele Imperiale, kopstuk van de Napolitaanse maffia die in zijn huis gestolen Van Gogh schilderijen had hangen. De Haarlemse coffeeshops The Snoop en Take Away zijn in handen van de broers van de veroordeelde politie-infiltrant Kris J. die in de jaren negentig tienduizenden kilo’s hasj en cocaïne importeerde en doorverkocht.
De omstreden bordeelhouder Charles Geerts — bekend als Dikke Charles — die van de gemeente Amsterdam een ‘oprotpremie’ kreeg van 25 miljoen euro kreeg om het wallengebied te verlaten, gebruikte dat geld om via een omvangrijke financiële constructie toch weer zakelijke belangen te beginnen in wietwinkels in de rosse buurt.
Banken in het vastgoed
Behalve schimmige geldschieters hebben ook banken, pensioenfondsen en rijke Nederlanders grote belangen opgebouwd in de sector. Vier Nederlandse banken hebben voor 1,1 miljard euro aan leningen uitstaan bij eigenaars van coffeeshop-panden. Ook pensioenfonds ABP, verzekeraar Achmea en de Belastingdienst hebben coffeeshops als onderpand in bezit.
De boven- en onderwereld in de coffeeshopsector zijn hierdoor nauw verstrengeld. Wij maakten een interactieve kaart waarin de verbanden tussen uitbaters, pandeigenaren en hypotheekverstrekkers van alle coffeeshops voor het eerst zichtbaar worden. Daarin is voor iedereen zichtbaar wie de eigenaar of exploitant is van de ‘coffeeshop om de hoek’ en wat de eventuele relaties zijn met andere shops – voor zover daarover openbare informatie bestaat.
De kaart is gebaseerd op openbare data uit Company.info en het Kadaster, aangevuld met gegevens van gemeenten, rechtspraak.nl, perspublicaties, Kamer van Koophandel en internetrecensies van coffeeshopklanten.
Kaart: Els Engel/FD
