DEZE VACATURE IS OP DIT MOMENT GESLOTEN

In oktober 2021 gaat de Masterclass van Platform voor Onderzoeksjournalistiek Investico weer van start. Een groep van vijf deelnemers met verschillende achtergronden werkt intensief samen aan één groot onderzoeksproject en krijgt scholing in methoden en technieken voor onderzoeksjournalistiek.  

De Masterclass werkt zes maanden onder begeleiding van Investico-redacteur Thomas Muntz. Daarnaast volgen de deelnemers een literatuurprogramma en krijgen ze workshops van gastdocenten en ervaringsdeskundigen zoals over open source intelligence (online doorzoeken van openbare bronnen) en interviewtechnieken.  

Deelname aan de Investico Masterclass is gratis, maar vereist wel een forse tijdsinvestering. Geselecteerde kandidaten kunnen bij het Fonds Bijzondere Projecten een beurs aanvragen in de regeling Beurs Expertisebevordering.

Het programma bevat

  •  Een intensief onderzoek met nadruk op klassieke & nieuwe (data)-journalistieke methoden & technieken en interpretatieve discussies; 
  • Begeleiding bij het leren werken in teams;
  • Trainingen, zoals in interviewtechniek;
  • Literatuursessies opgezet vanuit verschillende journalistieke tradities;
  • Een intensieve schrijffase van ruim een maand resulterend in een diepgravend artikel in De Groene Amsterdammer

Deelnemers moeten minstens vier dagen per week flexibel beschikbaar zijn, waaronder in elk geval maandag en vrijdag. Tegen het einde van het onderzoek loopt de intensiteit van het project aanzienlijk op. 

De onderzoeksjournalistiek in Nederland maakt momenteel een bloeiperiode door, mede dankzij miljoenensteun van de overheid aan talloze initiatieven van grote en kleine, beginnende en gevestigde, landelijke en regionale media. De masterclass van Investico vormt een uitstekende basis om je verder te ontwikkelingen als onderzoeksjournalist. 

SOLLICITEREN?

Wij zoeken ambitieuze deelnemers die een carrière in de journalistiek nastreven en zich willen ontwikkelen als journalistiek onderzoeker. Om een goede onderzoeksjournalist te worden zijn intelligentie, nieuwsgierigheid, een brede algemene ontwikkeling, doorzettingsvermogen en een goed sociaal gevoel noodzakelijk. En je zal vooral hard moeten werken. 

Kandidaten die door Investico zijn geselecteerd, mogen een aanvraag indienen voor een Beurs Expertisebevordering bij het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten als ze hun tijdsinvestering niet uit eigen middelen kunnen bekostigen. De beurs bedraagt maximaal 1000 euro per maand. Hiermee komt de Masterclass binnen handbereik voor kandidaten voor wie zes maanden onbetaalde tijdsinvestering anders onbereikbaar zou zijn. 

De Nederlandse onderzoeksjournalistiek heeft behoefte aan talent uit alle maatschappelijke geledingen en diverse culturele achtergronden. Kandidaten met een dergelijk profiel, worden nadrukkelijk aangemoedigd zich te melden.

(Enige) journalistieke ervaring is een pre. Wie voldoet aan de criteria en een opleidingsachtergrond heeft in exacte wetenschappen of datajournalistiek, wordt eveneens aangemoedigd te solliciteren.

De overige criteria zijn:

  • Kandidaten hebben een academische opleiding achter de rug of hebben anderszins aantoonbare ervaring met onderzoek doen,
  • Kandidaten zijn tussen de 20 en 30 jaar oud,
  • En kandidaten hebben een aantoonbare brede maatschappelijke, economische en historische interesse.

AANMELDING

Vanwege de corona-maatregelen kunnen wij dit jaar geen informatiebijeenkomst organiseren. Vragen? Hieronder vind je een document (PDF) met veel gestelde vragen en aanvullende informatie.   

Solliciteren kan tot en met zondagavond 6 juni 2021.
Mail naar [email protected] en stuur mee:

  1. Een motivatiebrief met inspiratiebronnen
  2. Een CV
  3. Een artikel of werkstuk waaruit jouw onderzoek- en schrijfvaardigheid blijkt.

Q en A masterclass 2021

Frequently Asked Questions

Voorgaande edities

Sinds 2011 organiseren we jaarlijks een masterclass. De groepen deden onderzoek naar de overheidssteun aan het betaald voetbal, de onzichtbare macht van het adviesbureau McKinsey, de toenemende bedreiging van de privacy op de werkvloer, de fossiele Nederlandse energiepolitiek, de misstanden bij woningcorporaties, de macht en onmacht van de zorgverzekeraars en de nevenfuncties van alle 5800 Nederlandse hooglerarende, getiteld Ondernemende professoren. In 2016 bracht de masterclass een onderzoek naar de onmogelijke spagaat van de AFM ‘Het toezichtsprookje’. Deze productie werd genomineerd voor de aanmoedigingsprijs van de Loep, de prijs voor onderzoeksjournalistiek van de Vereniging voor Onderzoeksjournalistiek VVOJ. De masterclass van 2017 onderzocht het duurzame imago van multinational Unilever. In 2018 richtte de Masterclass zich op moderne slavernij en uitbuiting in Nederland. De masterclass van 2018-2019 deed onderzoek naar de manipulatie van de criminaliteitscijfers door de Nederlandse politie. De publicatie van jaarlaag 2019-2020 handelde over toenemend aantal stalbranden, en de jongste Masterclass schreef over de stille successen van conservatief-christelijk rechts.

De dossiers oogsten veel lof van lezers, betrokkenen, en collega-journalisten. De jury van De Loep, schreef naar aanleiding van de nominatie van onze energieonderzoekers in 2013: ‘De jury was onder de indruk van de kwaliteit van die producties, vooral omdat ze over een zó breed terrein journalistieke research konden doen dat ze complexe onderwerpen uitstekend in beeld konden krijgen. Het is te hopen dat er voor dit type onderzoeksjournalistieke samenwerking blijvend financiële middelen beschikbaar zullen komen, want de resultaten zijn meer dan veelbelovend.’

Onderzoek

De stille successen van conservatief-christelijk rechts (geannoteerd verhaal)

‘Ik kom een pil ophalen,’ zegt Aimee tegen de assistent in de Haagse apotheek. Ze…

Nieuws

Toename stalbranden: sinds 2012 één miljoen dieren in vlammen op

Megastallen branden relatief vaker af dan reguliere veestallen. Het aantal stalbranden…

Longread

Smileys scoren, platlullen en downgraden

Politie houdt de criminaliteitscijfers kunstmatig laag, blijkt uit enquête onder agenten

  1. Reformatorisch Dagblad, 3 juni 2019

    ↩︎

  2. Onderzoek van het CBS naar religie in Nederland, 18 december 2020

    ↩︎

  3. Trouw, 15 juni 2020

    ↩︎

  4. Gert-Jan Segers (CU) te gast bij talkshow M, 21 januari 2021

    ↩︎

  5. Via het actief buitenlands beleid zet Nederland zich in voor universele mensenrechten, in het bijzonder voor kwetsbare groepen zoals christenen en LHBTIs. Daartoe wordt binnen de begroting het mensenrechtenfonds opgehoogd - regeerakkoord 2017-2021

    ↩︎

  6. CU, SGP en CDA spreken over christenvervolging in het Reformatorisch Dagblad, 16 mei 2019

    ↩︎

  7. Pro-Livestream van de Mars voor het Leven, 14 november 2020

    ↩︎

  8. Gesprek met Hendrika, 14 november 2020

    ↩︎

  9. Medicamenteuze abortus is mogelijk tot negen weken. De behandeling bestaat uit twee fases, 48 uur na elkaar, zoals beschreven op de informatiepagina van Fiom, kenniscentrum voor ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen

    ↩︎

  10. Trouw, 22 juni 2019

    ↩︎

  11. De Nederlandse Patienten Vereniging heeft een duidelijk anti-abortuskarakter, en heeft als een van de drie belangrijkste doelen om op dit punt aan beleidsbeinvloedsng te doen

    ↩︎

  12. Overzicht van het ministerie van Volksgezondheid met organisaties die een instellingssubsidie voor patiëntenverenigingen ontvangen, 4 maart 2021

    ↩︎

  13. De NPV neemt deel aan de embryodialogen van minister De Jonge, over onder andere de mogelijkheid van het wijzigen van dna van embryos en stamcelonderzoek met embryos, 17 juli 2020. Daarnaast neemt de NPV deel in de coalitie Van Betekenis tot het Einde over het levenseinde , en stelt zich de bescherming van het leven tot doel via beleidsbeinvloeding, onder andere door deelname aan dit soort overleggen, zie gearchiveerde versie van de (recent aangepaste) NPV-website over beleidsbeïnvloeding, archiefversie van 30 oktober 2020

    ↩︎

  14. Interview met Diederik van Dijk, 27 januari 2021

    ↩︎

  15. Diederik van Dijk is sinds 9 juni 2015 lid van de SGP-fractie in de Eerste Kamer

    ↩︎

  16. Mailwisseling met woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, 2 maart 2021

    ↩︎

  17. In juni 2015 vroeg het ministerie van Justitie en Veiligheid het Humanistisch verbond het voortouw te nemen in het opstellen van een gedragscode ter voorkoming van conversietherapie

    ↩︎

  18. SGP en ChristenUnie protesteerden hiertegen omdat het Humanistisch Verbond niet neutraal zou zijn. De ChristenUnie noemde het vragen van het Humanistisch Verbond ronduit bizar en onacceptabel, zie Reformatorisch Dagblad, 17 juni 2020, en CIP, 12 juni 2020

    ↩︎

  19. De NPV neemt als enige religieuze organisatie deel aan de embryodialogen van minister De Jonge, over onder andere de mogelijkheid van het wijzigen van dna van embryos en stamcelonderzoek met embryos. De overige deelnemers zijn kenniscentra gespecialiseerd in genetische vraagstukken, zie Rijksoverheid, 17 juli 2020

    ↩︎

  20. 5% op basisverzekering, 8% op aanvullend en 8% op tandartsverzekering. Voor de basisverzekering komt dat neer op ongeveer 5 euro per maand, zie hier

    ↩︎

  21. Interview met Abwin Luteijn, 8 januari 2021

    ↩︎

  22. Interview van familietijdschrift Terdege met Abwin Luteijn. De zorgverzekering groeide onder Luteijns bewind van 17.000 leden naar ruim 100.000 leden, 27 januari 2016

    ↩︎

  23. Abortus in een abortuskliniek wordt in Nederland vergoed vanuit de Kaderwet VWS subsidies. Dit geldt niet voor abortus die in het ziekenhuis wordt uitgevoerd: dit kan alleen op medische indicatie en moet dan door de zorgverzekeraar vergoed worden, zie hier

    ↩︎

  24. Abortus, IVF, het spiraaltje (tot 21) en bepaalde plastische chirurgie voor transvrouwen zitten in de basisverzekering, zie Rijksoverheidspagina over abortus en Zorgwijzer

    ↩︎

  25. De leden Van der Vlies en Rouvoet dienen met succes een amendement op de zorgverzekeringswet in waarmee het zorgverzekeringen is toegestaan om bepaalde sterk omstreden behandelingen niet te vergoeden, 1 december 2004. Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid laat op 2 maart 2021 weten dat volgens hen Pro Life Zorgverzekeringen de enige verzekering is die van deze mogelijkheid gebruik van maakt.

    ↩︎

  26. Toch samen op het pluche, Reformatorisch Dagblad, 14 oktober 2017 (website niet beschikbaar)

    ↩︎

  27. De Groene Amsterdammer, 22 september 2018

    ↩︎

  28. De Groene Amsterdammer, 13 december 2018

    ↩︎

  29. Amendement van het lid Van der Staaij cs. over het verhogen van de subsidie aan Siriz,

    met mede-indieners van ChristenUnie, PvdA en de VVD, 30 december 2013

    ↩︎

  30. Algemeen overleg Zwangerschap en geboorte, 29 november 2018

    ↩︎

  31. Jaarverslag Siriz over 2019, juli 2020

    ↩︎

  32. Brief van de staatssecretaris van Volksgezondheid, welzijn en sport, september 2018

    ↩︎

  33. ZonMw programma: onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap, juni 2019

    ↩︎

  34. ZonMw Subsidieoproep: Onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap –programmalijn onderzoek- projectidee, oktober 2019

    ↩︎

  35. ZonMw projectomschrijving Project UP: An etiological study on the clustering of risk factors for Unintended Parenthood (UP)

    ↩︎

  36. Van Ditzhuijzen, J., Van Nijnatten, C., De Graaf, R., Ten Have, M., & Vollebergh, W. (2016). Abortus en psychische gezondheid. Een longitudinale cohortstudie naar vrouwen die een abortus meemaken. Universiteit van Utrecht. Trimbos-instituut. ZonMW

    ↩︎

  37. Verslag van een schriftelijk overleg Zorg rond zwangerschap en geboorte, 28 februari 2017

    ↩︎

  38. NPO Radio1 Dit is de dag, 15 november 2019

    ↩︎

  39. Hart van Nederland, 15 november 2019

    ↩︎

  40. Muis, Q., Sieben, I., Reeskens, T., & Halman, L. (2019). Seksueel-ethische permissiviteit: Trends in Nederland 1981-2017. Mens en Maatschappij, 94(4), 429-458

    ↩︎

  41. Opiniestuk van Kees van der Staaij in NRC, 9 februari 2021

    ↩︎

  42. Interview met Quita Muis, 12 januari 2021

    ↩︎

  43. Gearchiveerde versie van abortuspilstop.nl, 3 november 2020

    ↩︎

  44. Gearchiveerde versie van abortuspilstop.nl, 3 november 2020

    ↩︎

  45. Annals of Pharmacotherapy, 2012

    ↩︎

  46. Guardian, 25 juli 2019

    ↩︎

  47. NPR, 5 december 2019

    ↩︎

  48. Guttmacher Institute, 1 maart 2021, NBC News, 4 oktober 2019, New England Journal of Medicine, oktober 2018

    ↩︎

  49. Nederlands Huisartsen Genootschap, januari 2018

    ↩︎

  50. Interview met Wilco Kodde, 17 december 2020

    ↩︎

  51. ProLife Europe

    ↩︎

  52. The Hill, 26 mei 2020; ProPublica, 18 april 2019; Transparency International Nederland, 9 mei 2017; Nextens, 10 januari 2020

    ↩︎

  53. Jaarverslagen Siriz & Nederlandse Patienten Vereniging van de jaren 2010 - 2019

    ↩︎

  54. European Parliamentary Forum on Population & Development, mei 2020

    ↩︎

  55. Zo blijkt uit gelekte documentatie van meerdere strategic summits, in handen van Investico

    ↩︎

  56. Het manifest wordt al sinds 2014 gehost op de blog van Agenda Europe. Een Roemeense vertaling van de gehele tekst verscheen evenwel op de website van Pro Vita Bucarest, een partnerorganisatie van ECPM waarvan het hoofd, Bogdan Stanciu, in opspraak is geraakt na samenwerking met neofascistische organisaties

    ↩︎

  57. De ChristenUnie is een stichtend lid en tevens verantwoordelijk voor ECPM als geregistreerd bedrijf in de KvK: de Europartij staat als een van de weinigen buiten Brussel ingeschreven, namelijk op het secretariaat van de ChristenUnie in Amersfoort

    ↩︎

  58. Opnames van lezingen, dinertoespraken en documentatie van mail- en deelnemerslijsten zijn in 2016 verkregen door een undercoveractie van een Poolse journalist. Deze documentatie is in december 2020 aan Investico verstrekt

    ↩︎

  59. Van Doesburg was van 2005 tot 2012 Manager (South) East Europe voor ECPM, waarna hij als Director European Affairs verderging voor de organisatie

    ↩︎

  60. The regulations governing political parties and rules regarding their funding at European level uit het online wetboek van de Europese Unie, Eur-Lex

    ↩︎

  61. Jaarboek van ECPM uit 2008, beschrijft de Oost-Europese landen die Van Doesburg bezocht

    ↩︎

  62. Conceptualizing Party Representation of Ethnic Minorities in Central and Eastern Europe: A Typology of Ethnic Minority Parties van Nedelcu & DeBarbeleben, uit East European Politics and Societies: and Cultures

    ↩︎

  63. Slovenian legislative system for minority protection van Petricusic

    ↩︎

  64. Website van de Bulgaarse Unie in Banat-Roemenië

    ↩︎

  65. Reserved Seats in National Legislatures: A Research Note, van Reynolds in Legislative Studies Quarterly.

    ↩︎

  66. Jaarboek ECPM uit 2008

    ↩︎

  67. Jaarboek ECPM uit 2010

    ↩︎

  68. Lijst met lidpartijen ten tijde van certificatie uit de jaarrekening van ECPM uit 2010

    ↩︎

  69. Jaarrekening van stichting van ECPM, destijds ECPF en sinds 2017 Sallux geheten

    ↩︎

  70. In 2019 een totaal van €1.338.000, zie hier en hier

    ↩︎

  71. The contribution can be used to meet the expenditure directly linked to the partys statutory objectives, aldus de Autoriteit voor Europese Politieke Partijen; de statuten van de ECPM worden tevens gehost door de Autoriteit

    ↩︎

  72. Heen-en-weer mailwisseling met Leo van Doesburg en directie ECPM, eind januari 2021

    ↩︎

  73. Het neutraal klinkende Political Network for Values heeft meerdere summits georganiseerd, in 2019 sponsorde ECPM de samenkomst in Bogota

    ↩︎

  74. Evenementpagina op website ECPM, verwijderd tussen 9 en 21 februari 2021. ECPM sponsorde ten minste één Reintegrative Therapy®-cursus van de Amerikaanse psycholoog Timothy Long in Bratislava, begin mei 2019. De Facebookpagina van Longs bedrijf host echter nog fotos van het evenement

    ↩︎

  75. Interview met Sophie in t Veld, 2 februari 2021

    ↩︎

  76. Maillijst is onderdeel van de geheime documentatie verkregen via een undercoveractie in 2016 in Warschau

    ↩︎

  77. Mailwisseling met Don Ceder, 29 januari 2021

    ↩︎

  78. Website van ADF International

    ↩︎

  79. Website van ADF International; Media Matters, 14 mei 2019; Rewire News Group, 13 mei 2014

    ↩︎

  80. Southern Poverty Law Center

    ↩︎

  81. Europees Hof voor de Rechten van de Mens, Case of Religious Community of Jehovahs Witnesses v. Azerbaijan

    ↩︎

  82. Uitspraak van Rechtbank Noord-Holland, 21 juli 2020; en NH Nieuws: Anti-abortusdemonstranten moeten op afstand blijven van kliniek, 24 juli 2020

    ↩︎

  83. Telefonisch gesprek met Max Vermeij, 25 januari 2021

    ↩︎

  84. Tweet van Max Vermeij, 19 januari 2021

    ↩︎

  85. Interview met Salome van der Wende, 13 januari 2021

    ↩︎

  86. Een aantal Amerikaanse rechtszaken gestart door de Center for Bio-ethical Reform zijn online te vinden: in 2019; in 2008; in 2011; in 2007; in 2011; en een verzameling van vergelijkbare rechtszaken in het Verenigd Koninkrijk staat beschreven in de Health and Human Rights Journal van 2019

    ↩︎

  87. Schoenwolf, G.C., Bleyl, S.B., Brauer, P.R. & Francis-West, P.H. (2009). Larsens human embryology (4th ed.). New York; Edinburgh: Churchill Livingstone. pp 10-11

    ↩︎

  88. Rijksoverheidspagina voor vraag en antwoord over abortus

    ↩︎

  89. Schreeuw om Leven magazine Leef, oktober 2017, pag. 3; AD, 6 september 2017

    ↩︎

  90. Er is Hulp bood op een pagina aan vrouwen met spijt te kunnen helpen om aan een abortuspilstopper te komen, hiervoor moesten ze zo snel mogelijk contact opnemen met de hulplijn. (site offline gehaald maar archiefversie van 15 januari 2021 is nog beschikbaar)

    ↩︎

  91. Mailwisseling met Chris Develing op 22 december 2020

    ↩︎

  92. Pro-Livestream interview met Peter Hildering voor de Mars voor het Leven, 14 november 2020

    ↩︎

  93. De Stentor, 16 januari 2021

    ↩︎

  94. Initiatiefwet Kees van der Staaij, 15 november 2019

    ↩︎

  95. Memorie van toelichting bij initiatiefwet Kees van der Staaij, 15 november 2019, pag. 3

    ↩︎

  96. Washington Post, 29 mei 2019; BBC News, 13 oktober 2020, Supreme justia

    ↩︎

  97. Guttmacher Institute, laatst geüpdatet op 1 maart 2021

    ↩︎

  98. Aankondiging: op 3 februari 2019 treedt de wijziging van de Wet Basisregistratie Personen (BRP) in werking, 4 februari 2019

    ↩︎

  99. Verzoek bij de Tweede Kamer van mw. Bergkamp m.b.t. geboorteregistratie in de BRP van een levenloos geboren kind, 6 april 2016

    ↩︎

  100. Informatie van het Isala ziekenhuis over verlies van kinderen tijdens en voor de bevalling

    ↩︎

  101. Start van de petitie Ik wil ook in het BRP! die meer dan 82.000 keer werd getekend

    ↩︎

  102. Plenair debat in de Tweede Kamer over de BRP-wetswijziging die als hamerstuk werd aangenomen, 4 oktober 2018

    ↩︎

  103. Mailwisseling met Don Ceder op 02-03-2021

    ↩︎

  104. Te gast bij NPO Radio1: Yara, de vrouw die haar geaborteerde foetus liet inschrijven in het BRP vertelt hoe ze bij Don Ceder terecht kwam, 23 april 2019

    ↩︎

  105. Plenair debat waar Stieneke van der Graaf (CU) benadrukt hoe er geen ondergrens moet zijn aan het inschrijven van een doodgeboren kind, 4 oktober 2018. Stieneke van der Graaf (ChristenUnie) vanaf 0:16:23

    ↩︎

  106. EO-documentaire NieuwLicht, 22 april 2019

    ↩︎

  107. Mailwisseling met Don Ceder op 02 maart 2021

    ↩︎

  108. Interview door Karlijn Kuijpers met Ardjan Boersma op 25 februari 2021

    ↩︎

  109. Motie van Van Dijk (SGP) en Schalk (SGP)

    over prenatale screening: dit leidt tot abortussen van kinderen die een handicap hebben,

    Overwegende, dat het recht op opnemen van de naam van geaborteerde en levenloos geboren kinderen in de Basisregistratie Personen de bescherming van hun menselijke waardigheid onderstreept, 9 februari 2021

    ↩︎

  110. Plenair debat in de Tweede Kamer over de BRP, 4 oktober 2018

    ↩︎

  111. Interview met Nicole Withuis op 12 januari 2021

    ↩︎

  112. Interviews met Lisette ten Haaf op 03 december 2020 en 02 februari 2021

    ↩︎

  113. Artikel van Lisette ten Haaf in het German Law Journal, 2017

    ↩︎

  114. 1:2 BW nasciturus fictie: Komt het dood ter wereld dan wordt het geacht nooit te hebben bestaan

    ↩︎

  115. Ingang van de nieuwe wet Verplichte Geestelijk Gezondheidszorg, januari 2020

    ↩︎

  116. 1:2 BW nasciturus fictie: Het kind waarvan een vrouw zwanger is wordt als reeds geboren aangemerkt, zo dikwijls zijn belang dit vordert. Komt het dood ter wereld, dan wordt het geacht nooit te hebben bestaan

    ↩︎

  117. Toevoeging van CDA kamerleden ten behoeve van het ongeboren leven, 4 juni 2010, zoek op: ongeboren en CDA

    ↩︎

  118. Wvggz toelichting (ingang januari 2020): Tegelijk verwijst de wet óók expliciet naar de abortuswet, en dat deze niet terzijde kan worden gelegd door verplichte zorg. Zo worden de vrouw haar vrijheden ontnomen ter bescherming van de foetus, totdat zij ervoor kiest om deze te aborteren. Ook: Dwang in de zorg: Toelichting Wet vggz, 2020

    ↩︎

  119. Women on Waves

    ↩︎

  120. Time, 22 september 2020

    ↩︎

  121. Interview met Rebecca Gomperts, 25 januari 2021

    ↩︎

  122. CBS News, 21 mei 2020; Reuters, 19 mei 2020, Rolling Stone, 19 mei 2020

    ↩︎

  123. Social Science & Medicine, maart 2020

    ↩︎

  124. NOS, 15 augustus 2017; Trouw, 20 oktober 2017

    ↩︎

  125. NRC, 30 januari 2021; AD, 15 augustus 2017

    ↩︎

  126. Huidige verkiezingsprogramma van de ChristenUnie

    ↩︎

  127. Bijvoorbeeld Trouw, 10 oktober 2017, NOS 15 augustus, 2017

    ↩︎

  128. Ipsos politieke barometer

    ↩︎

  129. NOS, 21 november 2020

    ↩︎

  130. Volkskrant, 15 februari 2021

    ↩︎

  131. NOS, 21 november 2020

    ↩︎