Toen aluminiumsmelter Aldel vlak voor de jaarwisseling failliet ging, kreeg de minister de hele provincie ook al over zich heen. Afgelopen vrijdag sprak Kamp stoïcijns de pers toe, zelfs toen een groep woedende Groningers door de hekken brak, op de glazen wanden van het gemeentehuis bonkte en de politie hen met wapenstokken bij het zaaltje vandaan moest houden.
Zowel voor de huizenbezitters van Loppersum als voor de werknemers in Delfzijl deed de minister wat hij kon. Zo regelde hij in recordtempo een structurele korting van tien miljoen euro per jaar op de energierekening van de aluminiumsmelter. In Loppersum kondigde de minister aan de gaswinning onder het dorpje met tachtig procent terug te dringen en een jaarlijkse limiet te stellen aan de totale Groningse gaswinning. Haalde de nam in 2013 nog 54 miljard kubieke meter gas uit de grond, dit jaar schroeft de overheid de winning terug tot 42,5 miljard. Dat komt precies overeen met het jaarlijkse gemiddelde dat volgde uit afspraken die al in 2010 gemaakt waren. Volgens experts is dat nog steeds te veel. Zo geeft Kamp geen gehoor aan het advies van het onafhankelijke Staatstoezicht op de Mijnen dat al in januari 2013 voorstelde om de gasproductie in z’n geheel met veertig procent te verminderen.
Feitelijk kon de minister niet anders beslissen. Aan de ene kant is hij gebonden aan de rijksbegroting: een draai aan de gaskraan heeft directe gevolgen voor de miljoenennota. Aan de andere kant zijn er afspraken met onze buurlanden. Voor de komende jaren hebben we al 36 miljard kuub gas per jaar aan hen verkocht. De cv-ketels, boilers en fornuizen in België, Duitsland en Frankrijk zijn afgestemd op de unieke moleculaire samenstelling van het Groninger gas. Die apparaten bouw je niet zomaar om. Gas uit de Noordzee of uit Rusland kan worden bewerkt zodat het dezelfde eigenschappen heeft, maar dat is kostbaar en gebeurt daarom niet op grote schaal. De langetermijncontracten en de stevige afhankelijkheid van de rijksbegroting van de aardgasbaten kan Kamp simpelweg niet ongedaan maken.
Bij Aldel bleken de problemen eveneens een maatje te groot. De aluminiumsmelter draaide vroeger aardige winsten omdat de overheid via sterk gereduceerde gastarieven voor goedkope stroom zorgde. Die controle over de energierekening voor de industrie heeft het ministerie van Economische Zaken goeddeels uit handen gegeven toen het jaren geleden de energiemarkt liberaliseerde. De Duitse concurrenten van Aldel genieten ondertussen van gigantische hoeveelheden goedkope stroom uit Duitse windparken (zie pagina 14). Het gevolg van een duidelijke Duitse industriepolitieke keuze, iets wat Nederland het afgelopen decennium heeft nagelaten.
De tijd dat de overheid ieder energie- of begrotingsprobleem kon oplossen met aardgas is definitief voorbij
We worden nu met de neus op de fossiele feiten gedrukt. De tijd dat de overheid ieder energie- of begrotingsprobleem kon oplossen met aardgas is definitief voorbij. Voor het eerst in vijftig jaar zal een Nederlandse minister van Economische Zaken een keuze moeten maken voor een nieuwe energiepolitiek. Duitsland subsidieert met miljoenen euro’s stroom uit wind, Engeland financiert de bouw van een nieuwe kernreactor en Brussel presenteert deze week een uitgebreide visie op energie. Het is tijd dat ook Nederland komt met één aanpak voor de industrie, de energievoorziening en het klimaat. Dan weten de Groningers ook waar ze aan toe zijn.
