De genoemde opbrengst van de verkochte nutsbedrijven, 28,1 miljard, rust op onderzoek in krantenarchieven. Een klein deel van deze opbrengst was in de vorm van aandelen, het grootste deel in cash.
De gemeenten en provincies kregen ook dividend over hun aandelen in de energiemaatschappijen. Uit de jaarverslagen van de grootste bedrijven – zoals Nuon, Essent, Eneco en Delta – blijkt dat het om 7,7 miljard euro gaat. Van kleinere energiebedrijven hebben we geen cijfers. Het bedrag zal in de loop van het vervolgonderzoek vermoedelijk nog naar boven worden bijgesteld.
Een deel van bovengenoemde inkomsten is belegd. We zijn er bij onze schatting van uitgegaan dat tachtig procent van de betrokken gemeenten en provincies net als Den Bosch zo’n veertig procent van de inkomsten opzij heeft gezet, tegen gemiddeld vier procent rente. Dat leverde nog een extra bedrag van 2,8 miljard euro op.
De vraag naar de besteding van al die miljarden is lastiger te beantwoorden. Daar zal ons onderzoek zich het komend jaar op concentreren. Als eerste casus hebben we Den Bosch onderzocht. De extra inkomsten – rond zevenhonderd miljoen – belanden hier in de algemene middelen en gemeentelijke reserves. Daar vermengen ze zich met andere inkomsten, zoals de grondexploitatie, bijdragen van de rijksoverheid en de hondenbelasting. Geen enkel project is voor honderd procent gefinancierd met de energiemiljoenen.
Maar veel projecten zijn daar voor een groot deel door mogelijk gemaakt. Den Bosch gaf via het zogenaamde structuurfonds vooral veel geld uit aan grote (bouw)projecten.
Aan de hand van interviews en relevante gemeentestukken (vanaf begin jaren negentig) hebben we een reconstructie gemaakt van de besteding van de Bossche energiemiljoenen. Enkele grote projecten hebben wij nader bekeken en uitgewerkt.
Het onderzoek ging van start in november 2013. We werken samen met Omroep Brabant en het Brabants Dagblad om ook van andere Brabantse steden en de provincie de besteding van energiegelden te achterhalen. Daarna zullen we het project verder uitrollen over andere provincies en gemeenten. Ook daarbij zullen we samenwerking zoeken met regionale en lokale media en freelance journalisten.
De databestanden met daarin de berekeningen en de bronnen waarop de energiemiljarden zijn gebaseerd, zijn op aanvraag beschikbaar voor ieder (lokaal) medium dat nader onderzoek wil doen.
Het project wordt gefinancierd door Investico en De Groene Amsterdammer.
