Nederland heeft de geldkraan aan de UNDP, de ontwikkelingsorganisatie van de Verenigde Naties, deels dichtgedraaid uit onvrede over de afhandeling van een corrupt VN-energieproject in Rusland. De overdracht van tien miljoen euro is sinds november vorig jaar bevroren; een derde van het bedrag dat Nederland jaarlijks ter beschikking stelt voor projecten naar keuze van de VN-organisatie.
Dat bevestigt het Ministerie van Buitenlandse zaken op vragen van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico en Trouw. Het is ongebruikelijk dat Nederland een toegezegde bijdrage aan de VN bevriest. De sanctie is volgens het ministerie een reactie op de ‘mogelijke malversaties’ in het project voor energiebesparing in Rusland, waar de UNDP tussen 2010 en 2017 ongeveer 40 miljoen euro aan uitgaf.
Bijna 8 miljoen daarvan ging naar een programma om de Russische normen voor efficiënt energiegebruik aan te passen aan de Europese richtlijnen. Dat zou in theorie de uitstoot van duizenden tonnen broeikasgas moeten besparen. Maar volgens een vertrouwelijke interne VN-evaluatie leverde het project geen enkele reductie van broeikasgas op.
Vriendendienst
Volgens de onderzoekers werden projecten gegund aan familieleden en bekenden van Russische waarnemers die juist moesten toezien op de juiste besteding van het geld. Projecten werden daardoor niet of slecht uitgevoerd. Met de vertrouwelijke rapportage is volgens bronnen binnen de VN weinig gedaan. Rapporteurs die werden ingehuurd om de zaak te onderzoeken, zouden door Rusland zijn tegengewerkt. De interne controledienst van de VN-organisatie trad daar volgens de bronnen nauwelijks tegen op.
Nederland werd in de loop van 2018 voor het eerst geïnformeerd over de onregelmatigheden in het project in Rusland, stelt Buitenlandse Zaken. Twaalf grote donoren waaronder Nederland eisten vorig jaar een onafhankelijk onderzoek en toezeggingen tot verbetering van de UNDP, blijkt uit een gelekt document. Afgelopen november was daar volgens minister Kaag van Buitenlandse Zaken nog te weinig van terechtgekomen, waarna de financiële bijdrage werd gestopt.
Misbruik VN-geld komt vaker voor
Andere grote donoren als Zweden en Nieuw-Zeeland delen de Nederlandse kritiek, maar hebben hun bijdrage niet bevroren. Alle landen eisen een onafhankelijk onderzoek naar onregelmatigheden in het Russische project en strenger optreden van de interne controledienst van de UNDP. Ook moet de organisatie met een oplossing komen voor de structurele problemen met corruptie.
Misbruik van VN-geld binnen landenprojecten komt volgens bronnen binnen de organisatie vaker voor. Kritiek ligt diplomatiek gevoelig, omdat landen in eerste instantie zelf moeten controleren of het VN-geld correct wordt uitgegeven.
Nederland heeft volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken in het recente verleden driemaal eerder een deel van de bijdrage aan VN-organisaties tijdelijk opgeschort. Dat was vanwege aantijgingen over misstanden, problemen met reis- en declaratiegedrag of een onveilige werkomgeving en betrof de UNRWA (VN-organisatie voor hulp aan Palestijnse vluchtelingen), de UNAIDS die strijdt tegen aids en de UNEP, het VN-Milieuprogramma.
Lees dit onderzoek ook in Trouw.
