De extra controles die de fiscus sinds 2012 zou gaan uitvoeren, zijn er nauwelijks gekomen. Dit blijkt uit interne stukken van de Belastingdienst die openbaar werden na een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur en zijn onderzocht door Investico. Volgens CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt is belangrijke informatie hierover achtergehouden voor de Kamer.
Sinds het Regeerakkoord van 2012 krijgt de fiscus extra geld om het belastingtoezicht te verbeteren. Door extra heffingen zouden deze investeringen zich ruimschoots terugbetalen, was het idee. Uit de stukken van de afdeling Inlichtingen van de Belastingdienst blijkt nu voor het eerst hoeveel geld de Belastingdienst is misgelopen. Alleen in 2015 is iets meer opgehaald dan voorzien. In de andere jaren waren de naheffingen flink lager.
Vooral het extra toezicht op grote bedrijven schiet erbij in. In het jaar 2016 is van de geplande 357 miljoen extra correcties op grote ondernemingen volgens de fiscus geen cent binnengekomen, zo blijkt uit het onderzoek van Investico dat vandaag gepubliceerd wordt in Trouw en het Financieele Dagbad.
Van de geplande 784 extra boekencontroles is minder dan een vijfde uitgevoerd. Ook bij het MKB controleert de fiscus veel minder dan gepland. Een meevaller was dat de opbrengsten per controle bij het MKB hoger uitpakken dan voorzien. Zo komt de Belastingdienst in 2016 per saldo aan een totaal aan gemiste correcties van bijna een half miljard.
Dankzij automatisering weet de fiscus dat jaarlijks zo’n 600.000 particulieren een aangifte doen die waarschijnlijk niet klopt. Toch legt de Belastingdienst bij minder dan 150.000 van deze mensen een naheffing op, 54.000 minder dan voorzien. ‘Het valt niet uit te leggen dat we deze aangiften niet allemaal controleren, want we weten bijna zeker dat deze mensen te weinig belasting betalen,’ zei Kamerlid Omtzigt gisteren tijdens het Vragenuurtje.
De tegenvallende cijfers zijn pijnlijk voor staatssecretaris Wiebes. Hij kreeg flinke kritiek te verduren van de Tweede Kamer vanwege een uit de hand gelopen vertrekregeling waardoor veel meer gekwalificeerde inspecteurs dan voorzien hun biezen pakten. In januari dit jaar concludeerde een onderzoekscommissie ‘de continuïteit van een aantal processen’ door de vertrekregeling in gevaar is gekomen.
Wiebes hield vol dat de ‘cruciale functies’ van de Belastingdienst niet in gevaar komen door de vertrekregeling. Volgens de interne memo’s blijkt nu dat het grootste deel van de gemiste opbrengsten te wijten is aan personeelsgebrek. Ook automatisering levert niet op wat ervan werd verwacht.
Pieter Omtzigt, Tweede Kamerlid voor het CDA, vroeg staatssecretaris Wiebes gisteren tijdens het Vragenuurtje om opheldering. ‘Deze notities zijn voor de Kamer achtergehouden. Hierdoor konden wij de staatssecretaris niet controleren,’ zei hij. Staatssecretaris Wiebes moest de Kamer beloven om in de toekomst meer informatie over het toezicht van de Belastingdienst te delen.
Multinationals
De Belastingdienst was ook van plan extra controles te doen bij multinationals die belasting ontwijken door winsten weg te sluizen. Bedrijven hanteren vaak verkeerde prijzen voor interne transacties met belastingparadijzen, zodat ze kunstmatig kunnen schuiven met winst. Volgens een onderzoek voor de Europese Commissie is deze methode goed voor meer dan zeventig procent van alle winstverschuiving naar belastingparadijzen.
De fiscus maakt jaarlijks zo’n tweehonderd afspraken met multinationals over dit type transacties. Maar het lukt niet om te controleren of bedrijven zich ook aan die afspraken houden. In 2012 controleerde de Belastingdienst bij slechts 20 multinationals of zij de juiste prijzen hanteren, terwijl er dat jaar nog 100 zaken op de plank lagen die onderzocht moesten worden.
Om die achterstand in te lopen wilde de Belastingdienst jaarlijks vijftig extra onderzoeken doen. In het plan voor intensivering van het toezicht schrijft de fiscus dat de extra belastingopbrengsten van één onderzoek in de tientallen miljoenen euro’s kunnen lopen. Maar het is niet gelukt om die extra onderzoeken uit te voeren, blijkt uit de stukken. Er is te weinig geschikt personeel en de onderzoeken pakten lastiger uit dan verwacht. Vanaf 2015 houdt het ministerie helemaal niet meer bij hoeveel onderzoeken naar deze winstverschuiving worden gedaan.
Wanneer de Belastingdienst ontdekt dat multinationals onterecht schuiven met winst, leidt dit niet meteen tot boetes of sancties, blijkt uit het plan uit 2012. De fout wordt ‘in overleg met de belastingplichtige afgerond’. Tot een rechtszaak wil de fiscus het ook niet laten komen. ‘Bedrijven willen niet procederen omdat de procedures erg ingewikkeld zijn’.
De Belastingdienst zegt in reactie dat niet te achterhalen is wat het extra geld voor controles heeft opgeleverd.”Een deel van de (…) middelen is gedurende de looptijd (…) ingezet op ándere toezichtactiviteiten en werkzaamheden die naar de inschatting van de Belastingdienst méér zouden opleveren”, aldus een woordvoerder. Wat dat heeft opgeleverd is onbekend, maar Financiën stelt dat een extra inzet op inkerende zwartspaarders mogelijk voor meer opbrengsten heeft gezorgd.
