Dat klinkt wijs en voorzichtig, maar is in feite een nieuw rookgordijn over een peperduur ICT-project dat de overheid opnieuw uit handen heeft laat vallen. De modernisering van de gemeentelijke administratie loopt al ruim vijftien jaar, kostte negentig miljoen en is al tweemaal is stopgezet en opnieuw begonnen. Daar komt dus een derde pauze bij; niet toevallig op de valreep van een vertrekkend kabinet.
Een jaar geleden analyseerde Investico in een artikel genaamd de Droommachine waarom het project gedoemd was te mislukken. Dat is het herlezen waard. Het fundament onder het plan blijkt technisch en bestuurlijk gebouwd op los zand. De noodzakelijke samenwerking tussen het Rijk, de 390 Nederlandse gemeenten en uitvoeringsorganisaties als het UWV, het CBS en de Belastingdienst blijkt gebaseerd op slappe, onuitvoerbare afspraken.
Nieuwe eisen
Bovendien werden er elk jaar nieuwe eisen aan het ICT-programma gesteld. Zo mocht het ene jaar de dubbele nationaliteit niet meer worden geregistreerd, terwijl dat voorheen juist wel de bedoeling was. Ook werd bijvoorbeeld het lesbisch ouderschap aan de administratie toegevoegd. Elke nieuwe bestuurlijke eis is een nieuwe technische toevoeging en zorgt voor nieuwe vertragingen. Deze vertraging bood bovendien weer ruimte en tijd voor een nieuwe bestuurlijke eis.
Dezelfde problemen lijken zich na elke ‘time-out’ te herhalen, waarbij de afhankelijkheid van een kleine groep externe experts keer op keer een groot risico is. Dat dit structurele problemen zijn, wordt onder de pet gehouden. Ondanks de twee eerdere ‘time-outs’ bleven de basisfouten van het plan grotendeels onder de radar. Ook in 2007 stopte de minister met het project, terwijl alle voortgangsrapportages die de Tweede Kamer tot dan toe onder ogen had gekregen, met geen woord repten over de problemen.
Toen in 2013 toen Plasterk het project opnieuw stopzette, was tot ieders verrassing het geld op en was er geen software opgeleverd. Kort hiervoor had zelfs de hoogste ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken nog gezegd dat ze ‘halverwege de tour de france’ waren. Het ging zo goed dat hij verwachtte dat jaar nog ‘over te stappen van de theorie naar de praktijk’.
Positief advies
De afgelopen jaren stonden de lichten van de ingehuurde adviesbureaus allemaal op groen. Betrokken bedrijven als KPMG, Capgemini en Gartner waren positief. Zelfs het Bureau ICT-Toetsing’, opgericht op aanbeveling van VVD-Kamerlid Ton Elias die in 2014 de parlementaire onderzoekscommissie naar falende en uitlopende ICT-projecten leidde, schreef twee jaar geleden dat ‘het programma succesvol afgerond kan worden op basis van de huidige besturing en aanpak’. Naar aanleiding van deze adviezen gaf Plasterk het project de afgelopen jaren nog eens miljoenen extra.
In het ‘moment van bezinning’ dat de minister voorstelt, zou de Tweede Kamer vooral eens kunnen nadenken over de vraag waarom de nieuwe mislukking onder tafel is gehouden en wie daarvoor verantwoordelijk is. Na de vorige twee mislukkingen werd een speciale website opgetuigd om iedereen te informeren over de stand van zaken. Voortgangsrapportages moesten de Kamer op de hoogte stellen en de vorderingen werden bijgehouden op het ICT-dashboard. Volgens Plasterk werd er ‘voortgang geboekt’. Afgelopen november schreef hij dat het programma was gestart met een ‘belangrijke mijlpaal’.
In februari nam de Kamer nog een motie aan waarmee Plasterk werd gedwongen om informatie over het project direct te delen, en niet onder de pet te houden. Toch lijkt dat laatste precies wat er is gebeurd
Belia Heilbron sprak vorig jaar over de problemen van de modernisering van de gemeentelijke basisadministratie bij de Nieuwsshow op Radio1. Luister het interview hier terug.
